Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Κωνοφόρο δέντρο των γενών Abies και Picea της οικογένειας των πευκιδών επιβιώνει στον πλανήτη μας εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια ενώ στην πατρίδα μας την Ελλάδα τα αρχαία χρόνια είχε την ίδια ονομασία με το πεύκο, Πίτυς.Ιερό Δέντρο του θεού Διόνυσου θεωρούσαν οι πρόγονοί μας το έλατο καθώς και ότι τους το είχε προσφέρει ως δώρο. Σύμφωνα με την παράδοση κάποτε ο θεός Πάνας ερωτεύθηκε την Νύμφη Πίτυ και προσπάθησε να την κατακτήσει και να την φέρει κοντά του.
Όμως, η Πίτυς άρεσε και στο θεό του ανέμου Βοριά και έτσι ξεκίνησε ανταγωνισμός μεταξύ των δύο θεών για το ποιος θα την κατακτούσε. Η Νύμφη Πίτυς προτίμησε τον θεό Πάνα που την εντυπωσίασε με τον ρομαντισμό του και την ηρεμία της προσωπικότητάς του. Αντίθετα ο βοριάς ως θεότητα του ανέμου ήταν θορυβώδης και απότομος. Τότε ο Βοριάς για να εκδικηθεί την Πίτυ που τον απέρριψε, φύσηξε με όλη του την δύναμη και την γκρέμισε την ώρα που εκείνη βρισκόνταν πάνω σε ένα βράχο.
Ο θεός Πάνας όταν αντελήφθηκε το κακό που βρήκε την Πίτυ, λίγο πριν την χάσει από την υλική διάστασή μας, να την μεταμορφώσει σε έλατο και από τότε ήταν και το ιερό του δέντρο. Όσο αφορά τις σταγόνες ρετσινιού που στάζουν κάθε φθινόπωρο από τα κουκουνάρια του έλατου η παράδοση αναφέρει ότι είναι τα δάκρυα της Πίτυ από την λύπη του άδικου χαμού της.
Εκτεταμένα δάση σχηματίζουν τα έλατα στις εύκρατες και ψυχρές χώρες της Ευρώπης, της Ασίας και της Β. Αμερικής, στην Ελλάδα πιο διαδεδομένο είναι το είδος Abies cephallonica αποκλειστικά ελληνικό δέντρο, αυτοφυές της Κεφαλλονιάς.
Στη Βόρεια Μακεδονία ευδοκιμεί το είδος Picea Abies μακρόβιο δέντρο (120-130 έτη) με ύψος 40-50 μ. Abies alba άλλο κοινό στην Ελλάδα έλατο, δέντρο που συναντάμε σ’ όλα τα ελληνικά βουνά.
Το ξύλο του ελάτου ιδιαίτερα ανθεκτικό χρησιμοποιείται σε οικοδομικές και ναυπηγικές κατασκευές.
Δέντρο των Χριστουγέννων, το καθεαυτό δέντρο των Χριστουγέννων το έλατο συνδέεται με το έθιμο του στολισμού του τα Χριστούγεννα, έθιμο Ευρωπαϊκό που αρκετές δεκαετίες τώρα επικρατεί και στη χώρα μας εκτοπίζοντας το παραδοσιακό ελληνικό καραβάκι.
Το 60% -περίπου- των Χριστουγεννιάτικων ελάτων της Ελλάδας παράγεται σε φυτώρια της Χαλκιδικής. Δημοφιλές όσο και το Χριστουγεννιάτικο έλατο και το γνωστό παιδικό τραγούδι Ω! έλατο.
Ω! Έλατο …
Ω! Έλατο …
Ω! Έλατο …
μ’ αρέσεις, πως μ’ αρέσεις!
Τι ωραία την Πρωτοχρονιά
μας φέρνεις δώρα στα κλαδιά
Ω! Έλατο …Ω!
Έλατο …
μ’ αρέσεις, πως μ’ αρέσεις!
Ω! Έλατο …
Ω! Έλατο …
τι δίδαγμα η στολή σου!
Ελπίδα εμπνέει σταθερήκαι θάρρος πάντα στη ζωήΩ!
Έλατο …Ω!
Έλατο …τι δίδαγμα η στολή σου…
Ω! Έλατο …Ω!
Έλατο …
τα πράσινά σου φύλλα!
Τα βγάζεις με καλοκαιριά
και τα φοράς με το χιονιά
Ω! Έλατο …
Ω! Έλατο …
τα πράσινά σου φύλλα…
Πηγή: stixoi-info
Και ναι μεν ο Καραγκιόζης, αγαπημένη φιγούρα του παραδοσιακού θεάτρου σκιών ενέδωσε στις ευρωπαϊκές συνήθειες και στολίζει δέντρο περιμένοντας τον ερχομό των Χριστουγέννων όμως, τα κάλαντα που μας προτείνει είναι … ελληνικά και παλιά από την Αλόννησο όπου τα μικρά παιδιά τα παλιά χρόνια γύριζαν στους δρόμους παραμονή Χριστουγέννων να ψάλλουν τα κάλαντα στους νοικοκυραίους με ανταμοιβή τους κουλουράκια και γλυκά Χριστουγέννων.
Κάλαντα Αλοννήσου
Χριστούγεννα πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου,για βγέτε, δέτε, μάθετε, όπου ο Χριστός γεννάται.Γεννάται και αναθρέβεται με μέλι και με γάλα.Το μέλι τρων’ οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες.Δώστε μας και τον κόπο μας, οπού Χριστός γεννάται.Αν είστε από τους πλούσιους, φλουριά μην τα λυπάστεκι αν είστε από πάμφτωχους, ένα ζευγάρι κότες.Και σας καληνυχτίζουμε, πέστε να κοιμηθείτε,ολίγον ύπνο πάρετε, πάλι να σηκωθείτε.Στην εκκλησιά να τρέξετε, μ’ όλη την προθυμίακαι το Θεό ν’ ακούσετε, τη Θεία Λειτουργία.
Πηγή: «Περιήγηση στο Δημοτικό Τραγούδι», Σωκρ. Βασιλείου, Αθ. 2010.
Σκίτσα: Ρία Γαΐλα, εικαστικός.Βοταν.
Πληροφορίες: Μαρία Νιζάμη, Γεωπόνος Κ.Ε.Π.Π.Υ.Ε.Λ. Χίου, Msc Περιβάλλοντος.Ελλην. Μυθολογία Εκδ. Καρακώτσογλου.
