Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Ναι, εφέτος οι λαλάδες της Χίου άνθισαν Ιανουάριο εν μέσω παγετού. Το θέαμα μοναδικό και μη αναμενόμενο εφόσον οι αυτοφυείς λαλάδες της ακριτικής Χίου ανθίζουν συνήθως Μάρτιο-Απρίλιο.
Λαλάς- όπως θα δούμε και στην συνέχεια-, είναι η ονομασία της τουλίπας στην Χιώτικη ντοπιολαλιά.
Ποιος είναι ο τόπος καταγωγής της τουλίπας; Μην βιαστείτε να απαντήσετε, γιατί πατρίδα της τουλίπας (tulipa) δεν είναι η Ολλανδία. Η Ολλανδία απλά παράγει το 90% της παγκόσμιας παραγωγής τουλίπας για καλλωπιστικούς σκοπούς και έχει την τουλίπα ως ανεπίσημο έμβλημά της. Εδώ, στην Ολλανδία, την μετέφερε και την καλλιέργησε στους κήπους του Πανεπιστημίου Λέϊντεν όπου εργάζονταν ο βοτανολόγος Κλούσιος το 1593. Τον 16ο αιώνα λοιπόν , είναι που θα φυτευθούν βολβοί τουλίπας για πρώτη φορά στην Ολλανδία. Μα από πού τους μετέφερε ο καθηγητής Κλούσιος; Από την Ανατολή, από την πατρίδα της τουλίπας το σημερινό Ιράν και τότε Περσία, εκεί που σύμφωνα με το Περσικό παραμύθι…
Μια φορά κι έναν καιρό ένας νεαρός Πέρσης πρίγκιπας ο Φαράχ ερωτεύθηκε την όμορφη αρχοντοπούλα την Σχιρίν. Στο παλάτι του πρίγκιπα αρχίζουν οι προετοιμασίες για το γάμο του Φαράχ με την Σχιρίν κι ενώ πλησιάζει η ημερομηνία του γάμου η πριγκιποπούλα θα αρρωστήσει και θα πεθάνει. Τότε απελπισμένος ο πρίγκιπας Φαράχ ιππεύει το αγαπημένο του άλογο και φεύγει καλπάζοντας στο δάσος. Εκεί αυτοκτονεί πέφτοντας με το άλογό του μαζί σ’ ένα απότομο γκρεμό …
Το αίμα του αδικοχαμένου πρίγκιπα πότισε την ξερή γη και από κάθε σταγόνα γεννήθηκε και μία κόκκινη τουλίπα, το σύμβολο του Ιράν. Στα Περσικά η ονομασία της τουλίπας είναι lale (λαλιέ), ονομασία που κράτησαν και οι Τούρκοι που αργότερα πήραν και καλλιέργησαν την τουλίπα στα εδάφη τους και την έχουν κι αυτοί ως σύμβολο.
Η δημοφιλέστατη τουλίπα, φυτό πολυετές βολβώδες είναι από αιώνες ένα αρκετά εξαπλωμένο σε αυτοφυές και ημιαυτοφυούς μορφής φυτό από τις στέπες του Παμίρ, την Αρμενία, το Καζακστάν, την Τουρκία, το Ιράν, μέχρι και την Ιαπωνία σε περίπου 100 είδη.
8 είδη αυτοφυούς τουλίπας υπάρχουν στην Ελληνική χλωρίδα. Κι από αυτά 4 είδη ανθίζουν Μάρτη – Απρίλη (εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες ο μήνας ανθοφορίας) μόνο στη Χίο. Την υπό τουρκική κατοχή μέχρι το 1912 Χίο. Πιθανόν οι Τούρκοι κατακτητές μετέφεραν και καλλιέργησαν στο νησί το αγαπημένο τους λουλούδι, το lale. Από δω και η ντόπια ονομασία <λαλάς>, γιατί στη Χίο τις τουλίπες τις αποκαλούν λαλάδες.
Φύονται δε οι Χιώτικες τουλίπες μόνο σε ένα συγκεκριμένο σημείο στο κέντρο του νησιού και κοντά στο χωριό Θολό ποτάμι.
Έτσι αν επισκεφθείτε το νησί τώρα και μέχρι τον Μάη θα δείτε ανθισμένες με άνθη που διαρκούν από 7-10 μέρες τις:
1. Tulipa praecox-κόκκινα άνθη 2. Tulipa aegenensis-κόκκινα άνθη (κοινή ονομασία Φραγκολαλάς )
3. Tulipa undu latifolia-κόκκινα άνθη, κοινώς τουλίπα η κυμματόφυλη, (τουλίπα σπάνια). Τέλος
4. Tulipa clusiana: Κοινώς λαλαδάκι πολίτικο. Σπάνια και η Tulipa clusiana που κινδυνεύει με εξαφάνιση λόγω της υπερβολικής εξόρυξης των βολβών της.. άνθη λευκά με ραβδώσεις πορφυρού-βυσσινί χρώματος.
Πηγές:
1. Μαρία Νιζάμη, Γεωπόνος.
2. Πάπυρος Britanica.
3. Περιοδικό Αυλαία, τεύχος 4.
