Αγία Κασσιανή: Θείοι Ύμνοι

Η Αγία Κασσιανή αποτελεί μία ξεχωριστή παρουσία μέσα στην ορθόδοξη Εκκλησία και μια σπουδαία υμνογράφο και μελωδώ της βυζαντινής εποχής.

Τα βιογραφικά στοιχεία που έχουν διασωθεί για εκείνη δεν είναι αρκετά αλλά παρουσιάζουν την Κασσιανή ως μία ιδιαίτερα καλλιεργημένη, ευγενική και εύστροφη προσωπικότητα που συνδύαζε την εξωτερική ομορφιά με την πνευματική δύναμη.

Μέσα στην ιστορία αναφέρεται ότι το 830 μ.Χ, η Κασσιανή συμμετείχε στο χορό για την επιλογή συζύγου από τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο. Το όμορφο παρουσιαστικό της δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο τον Θεόφιλο, ο οποίος αμέσως την ξεχώρισε και την πλησίασε. Η επιλογή όμως της Αυτοκράτειρας του Βυζαντίου δεν ήταν απλή υπόθεση.

Ο Θεόφιλος για να δοκιμάσει τι είδους σύζυγος θα μπορούσε να γίνει η Κασσιανή την πλησίασε λέγοντάς της τη γνωστή ρήση «εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα». Ο Θεόφιλος έχοντας στο μυαλό του το προπατορικό αμάρτημα το οποίο απέδιδαν στην Εύα κατέφυγε σε αυτή τη φράση για να λάβει την απάντηση της Κασσιανής «Αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα» αντισταθμίζοντας την πράξη των πρωτόπλαστων με την γέννηση του Χριστού από τη Θεοτόκο.

Ο εγωισμός του Θεόφιλου λέγεται ότι πληγώθηκε με αποτέλεσμα να της απαντήσει «ω γύναι! Είθε να εσίγας» και να επιλέξει τελικά για σύζυγό του την Θεοδώρα. Ίσως όμως η προσωπική πορεία της Κασσιανής να έμελλε να εξελιχθεί τελικά διαφορετικά. Εξάλλου, και η επιλογή της Θεοδώρας θα σημάδευε την ορθοδοξία με τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στην Εικονομαχία το 843 μ.Χ.

Η πορεία της Κασσιανής από τότε θα συμβαδίσει με τον μοναχισμό και την υπηρεσία του Θεού. Παρά το γεγονός ότι κάποιοι αναφέρουν την Κασσιανή ως αμαρτωλή εντούτοις η Εκκλησία δεν αποδέχεται κάτι τέτοιο καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία που να το αποδεικνύουν.

Αντίθετα, η Κασσιανή φαίνεται ότι απαρνήθηκε τα εγκόσμια και τα πλούτη της οικογένειάς της και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη μοναστηριακή ζωή ιδρύοντας τη Μονή Κασσίας ή Εικασίας ή Κασσιανής. Εκεί μελέτησε διεξοδικά την Αγία Γραφή και τα άλλα εκκλησιαστικά κείμενα και αρχίζει να συνθέτει τους πρώτους ύμνους της. Ανάμεσα στα έργα της βρίσκονται τροπάρια, γνωμικά, Εκκλησιαστικοί ύμνοι, ενώ συνέγραψε και επιγράμματα και γνωμικά εκτός από την θρησκευτική ποίηση που αναφέρονταν στα θέματα της φιλίας, του ανθρώπινου χαρακτήρα, της ευτυχίας, της γυναίκας, του ήθους και του κάλους.

Τα έργα της ‘Κύματι Θαλάσσης’ που λέγεται το Μεγάλο Σάββατο και το πασίγνωστο σε όλους ‘Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή’ που διαβάζεται την Μεγάλη Τρίτη αποτελούν τους δημοφιλέστερους ύμνους της. Μάλιστα διασώζεται και το τροπάριο ‘Αυγούστου μοναρχήσαντος’ που διαβάζεται στον Εσπερινό των Χριστουγέννων.

Η εξαιρετική της ικανότητα να γράφει αλλά και να μελοποιεί η ίδια τους ύμνους της αναγνωρίστηκε ευρέως μετά τον θάνατό της φτάνοντας μέχρι της μέρες μας, όπου και τιμάται από την Εκκλησία τόσο ως Αγία αλλά και ως εξαιρετικό πνεύμα που έδωσε άλλη ουσία στους θρησκευτικούς ύμνους. Εξάλλου, η επιλογή των δικών της τροπαρίων για μερικές από τις πιο σημαντικές εκκλησιαστικές περιόδους αυτό ακριβώς αποδεικνύει.

Η μετέπειτα μοναστηριακή ζωή της μεταφέρθηκε στην Ιταλία καθώς λέγεται ότι αντιμετώπιζε ενοχλήσεις από τον Θεόφιλο. Εκεί μαζί με μια άλλη μοναχή την Ευδοκία πήγαν στην Κρήτη και κατέληξαν στην Κάσο όπου η Κασσιανή εκοιμήθη τελικά στις 7 Σεπτεμβρίου του 890 μΧ.

Σήμερα διασώζεται στο νησί η μαρμάρινη λάρνακα που τοποθετήθηκε το σώμα της αλλά και το βυζαντινό ψηφιδωτό του 9ου αιώνα, ενώ το λείψανό της έχει μεταφερθεί στην Ικαρία. Η μνήμη της τιμάται σήμερα σε πολλά μέρη και φυσικά στην Κάσο στις 7 Σεπτεμβρίου, όπου ακολουθείται και ειδική ασματική λειτουργία, ενώ η Μεγάλη Εβδομάδα είναι γεμάτη από δικούς της ύμνους ανυψώνοντας την θέση της γυναίκας στην ορθόδοξη πίστη.