Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Πάμε λοιπόν, στην Άρτα όχι την ..γνωστή μας Άρτα της Ηπείρου αλλά στην άγνωστη σε πολλούς Έλληνες Άρτα ( Νάρτα στα Αλβανικά )της Βορείου –αυτή τη φορά-, Ηπείρου στην περιφέρεια Αυλώνα και στα βορειοδυτικά της Αυλώνας.
Άρτα, μικρή κωμόπολη βορειοδυτικά και σε απόσταση 6 χιλιομέτρων από την Αυλώνα με πληθυσμό άνω των 5.000 αμιγώς Ελληνικό που μιλάει δική του ντοπιολαλιά , ιδίωμα της Ελληνικής γλώσσας κι ακολουθεί το Ορθόδοξο Χριστιανικό δόγμα.
Αρνίσια, Άρνισα, Άρσα και τέλος Άρτα το όνομα της πόλης στην λιμνοθάλασσα της Αυλώνας που η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων και στους αρχαίους χρόνους από όπου και από τις μελέτες των ιστορικών ερευνητών έχει προκύψει ότι οι Αρτινοί είναι άμεσα απόγονοι των πρωτο-ιονιανών πελασγών (αρχαίο Ελληνικό φύλο, προγόνων των Ελλήνων).
Αρχαία Ελληνική πόλη η Άρτα που ο Ηρόδοτος ο ιστορικός μας του 5ου π.Χ αιώνα αναφέρει ότι ήταν η αρχή του Ελλαδικού χώρου. Οι ιστορικές πηγές κι οι αρχαιολογικές σκαπάνες στην περιοχή , όπως και η εύρεση διαφόρων αποσπασμάτων, αγαλμάτων, αρχαίων αμφορέων και ναού αφιερωμένου στη θεά Αφροδίτη, είναι ένδειξη της πίστης στους αρχαίους ελληνικούς Θεούς. Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν επίσης την παρουσία αρχαίων κτισμάτων και αντικειμένων που ανήκουν στην πανάρχαια εποχή του Μυκηναϊκού Πολιτισμού (Nick. Hammond). Την επικράτηση του Χριστιανισμού μαρτυρούν οι πολυάριθμοι Χριστιανικοί ναοί Βυζαντινής εποχής καθώς και μεταγενέστεροι. Να σημειωθεί ότι στην Άρτα υπάρχει το φημισμένο θρησκευτικό προσκύνημα Μοναστήρι της Παναγίας.
Σύμφωνα πάντα με τους ιστορικούς αρχικά οι Αρτινοί κατοικούσαν στο ακρωτήρι Τρεπόρτι αλλά λόγω των πειρατών κατέφυγαν στήν λιμνοθάλασσα της Αυλώνας (προστατευμένη σήμερα περιοχή της βιοσφαίρας της UNESCO) και σε ένα νησάκι της (βραχονησίδα στη μέση ενός ωκεανού) για να προστατευτούν από τις επιδρομές των πειρατών. Εδώ ασχολήθηκαμν με την αλιεία , τα ορυχεία αλατιού, την παραγωγή σταφίδας και κρασιού δράσεις που συνεχίζουν μέχρι σήμερα. Κατόπιν μετακινήθηκαν στην σημερινή θέση της κωμόπολης.
Την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι κάτοικοι της Αρτας όπως και του γειτονικού Ελληνικού Σβερνέτσι, ήταν οι μοναδικοί πληθυσμοί της περιοχής που δεν υπέκυψαν στην θρησκευτική αλλαξοπιστία και αλλοίωση. Οι εκκλησίες της και το διάσημο Μοναστήρι της Παναγίας (στο νησί της Λιμνοθάλασσας της Αρτας), ήταν από τους μοναδικούς θρησκευτικούς ναούς της περιοχής που δεν μετατράπηκαν σε τζαμί.
Κατα την εποχή της Οθωμανικής κατοχής, στην Άρτα λειτουργούσε μεικτό ελληνικό σχολείο, αρρένων και θηλέων, χρηματοδοτούμενο από την τότε Ελληνική Κυβέρνηση, όπου φοιτούσαν και μαθητές από τις γύρω περιοχές. Το ελληνικό σχολείο έκλεισε στις 16.09.1913, έπειτα από απόφαση του υπουργού παιδείας Luigj Gurakuqi, της νεοσυσταθείσας Αλβανικής Κυβερνησης του Ismail Qemali.
Έκτοτε, το ελληνικό σχολείο δεν λειτούργησε ποτέ πια, παρά μόνο προ λίγων ετών, με τεράστιες απώλειες σε μαθητές, καθώς η πλειοψηφία των Αρτινών είχαν μεταναστεύσει στην Ελλάδα.
Οι Αρτινοί, όπως και οι κάτοικοι του Σβερνέτσι, διαφύλαξαν για αιώνες την ελληνικότητά τους, τη γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις των προγόνων τους.
Ελληνικότατη κωμόπολη στην Αλβανία η Άρτα φημίζεται για το τριήμερο πανηγύρι στην Μονή της Παναγίας με την ονομασία <Το καρναβάλι της Άρτας> που διεξάγεται το Πάσχα από το Μεγάλο Σάββατο και για τρείς μέρες. Είναι ένα ντόπιο έθιμο το οποίο δεν έχει όμοιο του στον Ελλαδικό χώρο, του οποίου οι ρίζες κρατούν από την αρχαιότητα και που προσελκύει πλήθοι επισκεπτών.
Στα πέριξ της περιοχής βρίσκονται πολλές αλυκές. Η τοπική λιμνοθάλασσα , που φιλοξενεί ένα ξεχωριστό οικοσύστημα, βρίσκεται στα βόρεια της κωμόπολης.
Πληροφορίες και φωτογραφίες:Ελληνική Βικιπέδεια http://nepirusonline.blogspot.com
