3 Σεπτεμβρίου 1974: Σε μια Ελλάδα που προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της μετά την πτώση της δικτατορίας, ιδρύθηκε το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ήταν ένα κίνημα που δεν ήρθε απλώς να διεκδικήσει την εξουσία, αλλά να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική, το κράτος και η κοινωνία λειτουργούσαν. 51 χρόνια μετά, το ΠΑΣΟΚ παραμένει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και καθοριστικά κόμματα της Μεταπολίτευσης με όλες τις αντιφάσεις, τις κορυφώσεις και τις κρίσεις του.
Από την Ιδρυτική Διακήρυξη στη Διακυβέρνηση
Η Ιδρυτική Διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ μιλούσε για Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση και Δημοκρατική Διαδικασία. Ήταν ένα κάλεσμα για ρήξη με το παλιό κατεστημένο και για δημιουργία ενός κράτους που υπηρετεί τον πολίτη και όχι τα συμφέροντα.
Το 1981, ο ελληνικός λαός έδωσε την πλειοψηφία στον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε την εξουσία, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή. Στη διακυβέρνησή του:
- Θεσμοθετήθηκαν τα ΚΑΠΗ, το ΕΣΥ, και η καθιέρωση της ισότητας των φύλων.
- Επεκτάθηκαν τα κοινωνικά επιδόματα και τα εργασιακά δικαιώματα.
- Δόθηκε λόγος και ρόλος σε κοινωνικά στρώματα που για δεκαετίες ήταν στο περιθώριο.
Ήταν η εποχή του «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», με θετικό αλλά και αμφιλεγόμενο αποτύπωμα.
Διακυβέρνηση ΠΑΣΟΚ (1981–1989): Η Πρώτη Ρήξη με το Μεταπολεμικό Κατεστημένο
Ανέλιξη στην Εξουσία (Οκτώβριος 1981)
Στις 18 Οκτωβρίου 1981, το ΠΑΣΟΚ καταγράφει ιστορική νίκη με ποσοστό 48,1% και 172 έδρες. Είναι η πρώτη φορά που ένα κόμμα της σοσιαλιστικής κατεύθυνσης αναλαμβάνει την εξουσία στην Ελλάδα.
Το σύνθημα της εποχής: η «Αλλαγή» δεν ήταν μόνο ένα επικοινωνιακό εύρημα, αλλά μια δέσμευση για ανατροπή του κοινωνικού και πολιτικού status quo.
Κοινωνικές και Πολιτικές Τομές
- Εδραίωση του Κοινωνικού Κράτους
- Δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ)
- Επέκταση κοινωνικών παροχών και αυξήσεις σε μισθούς/συντάξεις
- Θεσμοθέτηση των Κέντρων Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ)
- Καθιέρωση επιδομάτων ανεργίας και πολυτεκνίας
- Θεσμικός Εκσυγχρονισμός
- Αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης
- Νομική κατοχύρωση ισότητας των φύλων (νέος Οικογενειακός Κώδικας 1983)
- Καθιέρωση του πολιτικού γάμου και του αυτόματου πολιτικού διαζυγίου
- Καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας σε διοίκηση και εκπαίδευση
- Παιδεία και Πολιτισμός
- Εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης
- Ισχυρή ενίσχυση της ελληνικής κινηματογραφίας, του βιβλίου και των πολιτιστικών φορέων
- Ίδρυση της ΕΡΤ2 και προώθηση δημόσιου λόγου με συμμετοχικό χαρακτήρα
Εξωτερική Πολιτική: Ανεξαρτησία με Ισορροπίες
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ακολούθησε πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, επιδιώκοντας να απεμπλέξει την Ελλάδα από την άκριτη στοίχιση με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Παρά τις ρητορικές αποστάσεις, η Ελλάδα παρέμεινε στον δυτικό άξονα, όμως:
- Ενίσχυσε τις σχέσεις με χώρες του Τρίτου Κόσμου και του Κινήματος των Αδεσμεύτων
- Καθιέρωσε εντονότερο εθνικό λόγο στο Κυπριακό και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις
- Εξασφάλισε σημαντικά πακέτα κοινοτικών ενισχύσεων από την ΕΟΚ
Οικονομική Πολιτική: Παροχές και Διόγκωση του Δημόσιου Τομέα
Η οικονομική πολιτική του ΠΑΣΟΚ τα πρώτα χρόνια βασίστηκε σε επεκτατική λογική:
- Αυξήσεις μισθών – ειδικά στους δημοσίους υπαλλήλους
- Ραγδαία διόγκωση του δημόσιου τομέα
- Ίδρυση και κρατικοποίηση πολλών ΔΕΚΟ
Αποτέλεσμα:
- Προσωρινή αύξηση της κατανάλωσης και του βιοτικού επιπέδου
- Όμως, σταδιακή άνοδος του πληθωρισμού, ελλείμματα, και υψηλό δημόσιο χρέος
Από το 1985 και μετά, επιχειρείται στροφή προς σταθεροποιητική πολιτική (με Υπ. Οικονομικών τον Κ. Σημίτη), με περικοπές και δημοσιονομική λιτότητα, προκαλώντας εσωκομματικές τριβές.
Δεύτερη Θητεία (1985–1989) και Πολιτικές Εξελίξεις
- Το 1985, το ΠΑΣΟΚ κερδίζει ξανά τις εκλογές (με 45%), αλλά η φθορά έχει αρχίσει
- Η αντικατάσταση του Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Καραμανλή με τον Χρ. Σαρτζετάκη προκαλεί αντιδράσεις
- Η δημοσιονομική κρίση βαθαίνει
- Η κοινωνική δυσαρέσκεια αυξάνεται
Η περίοδος κλείνει με το σκάνδαλο Κοσκωτά, που πλήττει το ηθικό πλεονέκτημα του κόμματος και οδηγεί σε πολιτική αποσταθεροποίηση.
Η Κληρονομιά της Οκταετίας
Η διακυβέρνηση 1981-1989 έχει δύο πρόσωπα:
Από την άλλη, είναι η αφετηρία προβλημάτων που ταλαιπώρησαν επί δεκαετίες: πελατειακό κράτος, διογκωμένος δημόσιος τομέας, εξάρτηση από δανεισμό.
Από τη μία, είναι η μεγαλύτερη πολιτική και κοινωνική τομή της μεταπολίτευσης, που έδωσε φωνή και δικαιώματα σε πλατιά στρώματα του λαού.
ΠΑΣΟΚ 1989–1993: Από την Κρίση στην Επιστροφή
Το Τέλος της Οκταετίας και η Καταιγίδα των Σκανδάλων
Το 1989 ξεκινά με το ΠΑΣΟΚ τραυματισμένο:
- Η οικονομία είναι σε κρίση.
- Η κυβέρνηση έχει χάσει τη λαϊκή στήριξη.
- Το σκάνδαλο Κοσκωτά κυριαρχεί στη δημόσια σφαίρα, με καταγγελίες για χρηματισμό στελεχών του ΠΑΣΟΚ και εμπλοκή του ίδιου του Ανδρέα Παπανδρέου.
Εκλογές Ιουνίου 1989 – Απώλεια Εξουσίας
Στις 18 Ιουνίου 1989, το ΠΑΣΟΚ έρχεται δεύτερο, με 40,7%, πίσω από τη Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Ωστόσο, η ΝΔ δεν συγκεντρώνει αυτοδυναμία και ξεκινά μια πρωτοφανής περίοδος συνεργασιών και βραχύβιων κυβερνήσεων.
Η “Βρώμικη” Τριλογία των Κυβερνήσεων (1989–1990)
Ακολουθούν τρεις αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις και κυβερνήσεις συνεργασίας:
Το ΠΑΣΟΚ περνά σε ρόλο ισχυρής αντιπολίτευσης.
Οικουμενική Κυβέρνηση Τζαννετάκη (ΝΔ – Συνασπισμός)
Το ΠΑΣΟΚ παραμένει στην αντιπολίτευση.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραπέμπεται σε Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά.
Οικουμενική Ζολώτα (ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – Συνασπισμός)
Συγκυβέρνηση για την ψήφιση εκλογικού νόμου και οικονομικά μέτρα.
Το ΠΑΣΟΚ συμμετέχει με χαμηλό προφίλ.
Εκλογές Απριλίου 1990 – Κυβέρνηση Μητσοτάκη
Η ΝΔ σχηματίζει οριακή κυβέρνηση με πλειοψηφία 151 εδρών.
Το Ειδικό Δικαστήριο και η Δικαστική Περιπέτεια Παπανδρέου
Το 1991 ξεκινά η δίκη του Ανδρέα Παπανδρέου και άλλων στελεχών (Μένιος Κουτσόγιωργας, Δημήτρης Τσοβόλας κ.ά.) για:
- Παθητική δωροδοκία
- Κατάχρηση εξουσίας
- Παράνομες χρηματοδοτήσεις μέσω Κοσκωτά
Το Ειδικό Δικαστήριο καταλήγει το 1992:
- Ο Ανδρέας Παπανδρέου αθωώνεται πανηγυρικά.
- Η εικόνα του, αν και τραυματισμένη, αποκαθίσταται πολιτικά.
- Το αφήγημα περί «σκευωρίας» συσπειρώνει τη βάση του ΠΑΣΟΚ.
Η Πολιτική Αντεπίθεση και η Επιστροφή του 1993
Καθώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντιμετωπίζει τις Εσωτερικές διαρροές, την Οικονομική δυσαρέσκεια, το Μακεδονικό ζήτημα και την Ρήξη με τον Αντώνη Σαμαρά …το ΠΑΣΟΚ βρίσκει ευκαιρία να ανασυγκροτηθεί.
Στις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993, το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει θριαμβευτικά στην εξουσία με 46,9%, και ο Ανδρέας Παπανδρέου για τρίτη φορά πρωθυπουργός.
ΠΑΣΟΚ 1993–1996: Η Τρίτη Διακυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου – Το Κλείσιμο ενός Κύκλου
Η Επιστροφή στην Εξουσία
Στις 10 Οκτωβρίου 1993, το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει δυναμικά στην εξουσία με ποσοστό 46,9%. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, παρά τα προβλήματα υγείας και την περιπέτειά του με το Ειδικό Δικαστήριο, αναδεικνύεται ξανά πρωθυπουργός.
Το κλίμα είναι ενθουσιαστικό για τη βάση του ΠΑΣΟΚ και το αφήγημα της «δικαίωσης» κυριαρχεί, όμως οι προκλήσεις είναι διαφορετικές από την εποχή της «Αλλαγής».
Η νέα κυβέρνηση έχει να διαχειριστεί:
- Δημοσιονομικά προβλήματα και πίεση για προσαρμογή στα κριτήρια του Μάαστριχτ
- Τη διεθνή αναταραχή στα Βαλκάνια και το Μακεδονικό Ζήτημα
- Έναν δημόσιο τομέα που έχει φτάσει στα όρια του
- Την ανάγκη οικονομικού εκσυγχρονισμού, αλλά χωρίς να διαρρήξει τις σχέσεις με τη λαϊκή του βάση
Κύρια Χαρακτηριστικά της Διακυβέρνησης 1993–1996
- Εξωτερική Πολιτική
- Το Μακεδονικό κυριαρχεί στην επικαιρότητα.
- Το 1994, η Ελλάδα επιβάλλει εμπάργκο στα Σκόπια.
Ο Παπανδρέου τηρεί σκληρή γραμμή, ενισχύοντας την εθνική διαπραγματευτική θέση.
- Ενισχύονται οι σχέσεις με τη Ρωσία και τις χώρες των Βαλκανίων.
- Διατηρείται ισχυρή ευρωπαϊκή πορεία, αλλά με πιο συγκρατημένη ρητορική.
- Οικονομική Πολιτική
- Η κυβέρνηση προσπαθεί να εξισορροπήσει τη σοσιαλιστική ταυτότητα με την ανάγκη για δημοσιονομική προσαρμογή.
- Γίνονται ήπια βήματα προς εκσυγχρονισμό, χωρίς βαθιές τομές.
- Η οικονομική πολιτική παραμένει συντηρητική, λόγω των ελλειμμάτων.
- Θεσμικά – Διοικητικά
- Δεν πραγματοποιούνται μεγάλες θεσμικές μεταρρυθμίσεις.
- Η περίοδος χαρακτηρίζεται από διοικητική στασιμότητα.
- Το κράτος λειτουργεί υπό τη «βαριά σκιά» του Ανδρέα, αλλά χωρίς σαφή στρατηγική κατεύθυνση.
Η Υγεία του Ανδρέα και η Πολιτική Παράλυση
Από τα τέλη του 1994 και κυρίως το 1995, η υγεία του Ανδρέα Παπανδρέου επιδεινώνεται. Παρ’ όλα αυτά:
- Παραμένει στο Μαξίμου, παρότι αδυνατεί να ασκήσει ουσιαστικά καθήκοντα.
- Το πολιτικό σύστημα μπαίνει σε φάση παγωμένης αναμονής.
- Στελέχη του ΠΑΣΟΚ αρχίζουν να κινούνται με το βλέμμα στη διαδοχή.
Μετά από πολύμηνη νοσηλεία, ο Ανδρέας Παπανδρέου παραιτείται από την πρωθυπουργία στις 15 Ιανουαρίου του 1996.
Ακολουθεί εσωκομματική εκλογή με τρεις βασικούς υποψηφίους:
- Κώστας Σημίτης
- Άκης Τσοχατζόπουλος
- Γεράσιμος Αρσένης
Ο Σημίτης εκλέγεται νέος πρόεδρος της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ και αναλαμβάνει πρωθυπουργός, σηματοδοτώντας την αρχή μιας νέας εποχής εκσυγχρονισμού.
Ο Θάνατος του Ανδρέα – Ιούνιος 1996
Ο Ανδρέας Παπανδρέου απεβίωσε στις 23 Ιουνίου 1996. Η κηδεία του έλαβε χαρακτήρα εθνικού αποχαιρετισμού. Το πολιτικό του αποτύπωμα μένει ακόμα και στις μέρες μας τεράστιο.
Η εκλογή ως πρωθυπουργού του Κώστα Σημίτη
Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1996, το ΠΑΣΟΚ πήρε καθαρή νίκη απέναντι στον Μιλτιάδη Έβερτ και απέκτησε νέα λαϊκή εντολή. Ο Σημίτης εισήγαγε μια νέα στρατηγική για το ΠΑΣΟΚ: Έφυγε από τη ρητορική της «Αλλαγής» και μίλησε για “εκσυγχρονισμό”, “θεσμική λειτουργία”, “ευρωπαϊκή εναρμόνιση”.
Κατάφερε και ενένταξε την Ελλάδα στην ΟΝΕ, ενώ ανατέθηκαν οι Ολυμπιακοί αγώνες στην χώρα μας το 2004. Την περίοδο Σημίτη κατασκευάστηκαν αρκετά σημαντικά έργα υποδομής όπως η Αττική οδός, το μετρό της Αθήνας, το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Γέφυρα Ρίου-Αντιρίου. Έγιναν αρκετές θεσμικές μεταρρυθμίσεις όπως η ανεξαρτητοποίηση της ΕΛΣΤΑΤ, ο ΑΣΕΠ και η πρώιμη ψηφιοποίηση του κράτους.
Ωστόσο το ΠΑΣΟΚ απομακρύνθηκε από την λαϊκή βάση ενώ μια σειρά σκανδάλων χαρακτηρίζουν την περίοδο 1996-2004, όπως το χρηματιστήριο του 1999 όπου Χιλιάδες μικροεπενδυτές χάνουν τις αποταμιεύσεις τους, το σκάνδαλο της Siemens, όπου φαίνεται ότι υπάρχουν υπόγειες σχέσεις εξουσίας και ιδιωτικών συμφερόντων και το σκάνδαλο με τα εξοπλιστικά προγράμματα.
Την περίοδο εκείνη αν και η οικονομία αναπτύσσεται, οι ανισότητες διευρύνονται και αυξάνονται τα ποσοστά ανεργίας ενώ το κοινωνικό κράτος υποχωρεί σταδιακά. Ο Σημίτης δεν υπήρξε “λαϊκός ηγέτης”· η ηγεσία του στηρίχθηκε στον έλεγχο μηχανισμών και όχι σε σχέση εμπιστοσύνης με τη βάση. Το κόμμα έτσι αποδυναμώνεται οργανωτικά. Ο Σημίτης παραιτείται από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ τον Ιανουάριο του 2004, και ορίζει ως διάδοχό του τον Γιώργο Παπανδρέου.
Στις εκλογές του Μαρτίου 2004, η Νέα Δημοκρατία με τον Κώστα Καραμανλή κερδίζει με 45,4%, και το ΠΑΣΟΚ περνά στην αντιπολίτευση μετά από 11 χρόνια στην εξουσία. Η επόμενη περίοδο χαρακτηρίζεται ως μια από τις πιο κρίσιμες και αντιφατικές στη διαδρομή του ΠΑΣΟΚ. Το κόμμα περνά από την ήττα και την αμηχανία στην προσπάθεια ανασύνταξης, με φόντο τις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία και το πολιτικό σκηνικό. Έτσι την πρώτη περίοδο (2004-2007) το ΠΑΣΟΚ αδυνατεί να βρει καθαρό πολιτικό λόγο, ενώ η ηγεσία του Παπανδρέου προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε Νεοφιλελεύθερες πιέσεις (λόγω ευρωπαϊκών συσχετισμών) και Το «παλιό ΠΑΣΟΚ» που ζητά επιστροφή στις ρίζες. Στη ΝΔ, ο Κώστας Καραμανλής κυριαρχεί επικοινωνιακά με το αφήγημα του «μεσαίου χώρου».
Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται χωρίς σαφές πρόγραμμα και δεν ασκεί δομημένη αντιπολίτευση ενώ δεν αξιοποιεί επαρκώς τα σκάνδαλα και την αδράνεια της κυβέρνησης Καραμανλή. Το 2007 η ΝΔ κερδίζει και πάλι τις εκλογές με ποσοστό 42,8% με την απογοήτευση στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ να είναι διάχυτη, στην νέα εσωκομματική μάχη μεταξύ Γεώργιου Παπανδρέου και Ευάγγελου Βενιζέλου, κερδίζει και πάλι ο Γεώργιος Παπανδρέου και ξεκινάει την περίοδο επανεκκίνησης όπου το κόμμα ανασχηματίζεται και υιοθετείται πιο σαφής προοδευτική ατζέντα: “Πράσινη Ανάπτυξη”, “Διαφάνεια”, “Νέο Κοινωνικό Κράτος” και εντείνεται η πίεση προς την κυβέρνηση Καραμανλή, όπου φθείρεται ραγδαία. Στις Ευρωεκλογές του 2009 το κόμμα τις κερδίζει με ποσοστό 36,6% έτσι δρομολογούνται οι εξελίξεις για τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου του 2009 όπου το ΠΑΣΟΚ κερδίζει με 43,9% και ο Παπανδρέου αναλαμβάνει πρωθυπουργός με ευρύτατη λαϊκή εντολή. Προεκλογικά συνθήματα του ΠΑΣΟΚ είναι το περίφημο «Λεφτά υπάρχουν» και το «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες και πάλι» και το «Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε».
Αμέσως μετά τις εκλογές, η νέα κυβέρνηση ανακαλύπτει ότι το πραγματικό δημοσιονομικό έλλειμμα δεν είναι 6% (όπως έλεγε η ΝΔ), αλλά άνω του 12% και τελικά αναθεωρείται στο 15,4%.Επίσης το χρέος είναι ανεξέλεγκτο και η χώρα αποκλείεται από τις αγορές. Η εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών καταρρέει και τα spreads εκτοξεύονται. Το σενάριο της χρεοκοπίας μπαίνει με αυτό τον τρόπο στο τραπέζι. Έρχεται το Μνημόνιο 1 τον Μάιο του 2010 όπου ο Παπανδρέου το ανακοινώνει στο Καστελόριζο. Το ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά διαλύεται ωστόσο θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο Παπανδρεόυ πήρε ιστορικές αποφάσεις με τεράστιο πολιτικό κόστος και ότι η κοινωνία μπήκε σε μια δεκαετία κρίσης με βαθιές πληγές.
Η υπογραφή του πρώτου Μνημονίου (Μάιος 2010) βάζει το ΠΑΣΟΚ σε θέση πολιτικού αποδιοπομπαίου τράγου. Ο Γιώργος Παπανδρέου αποδυναμώνεται πολιτικά και παραιτείται το 2011. Σχηματίζεται η κυβέρνηση Παπαδήμου με ΠΑΣΟΚ–ΝΔ–ΛΑΟΣ. Το 2012 στην διπλή εκλογική αναμέτρηση το κόμμα πάει στην τρίτη θέση με 12,3% και ανοίγει ο δρόμος για τον ΣΥΡΙΖΑ που οδηγείται στην αξιωματική αντιπολίτευση και αργότερα στην κυβέρνηση.
Εκλεγεται ως νέα ηγεσία ο Ευάγγελος Βενιζέλος και το ΠΑΣΟΚ τα έτη 2012-2015 συμμετέχει στα σχήματα συγκυβέρνησης στηρίζοντας και το δεύτερο μνημόνιο. Εκείνη την περίοδο χάνει την βάση του οριστικά και χλευάζεται από την κοινωνία έτσι το 2015 το ΠΑΣΟΚ πιάνει το χαμηλότερο ποσοστό στην ιστορία του (4,68%) και είναι στα όρια της κοινοβουλευτικής επιβίωσης. Στην ηγεσία εκλέγεται η Φώφη Γεννηματά. Δημιουργείται η Δημοκρατική Συμπαράταξη και μετά το Κίνημα Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ), όπου είναι μια συμμαχία με άλλες δυνάμεις του χώρου.
Το ΠΑΣΟΚ παίζει ρόλο ρυθμιστή αλλά χωρίς δυναμική εξουσίας. Συγκρατεί ποσοστά 6–8%, αλλά δεν εμπνέει. Το 2019, στις εκλογές, παίρνει 8,1%. Τον Νοέμβριο 2021, η Φώφη Γεννηματά πεθαίνει. Στις εσωκομματικές εκλογές, ο Νίκος Ανδρουλάκης εκλέγεται πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ–ΠΑΣΟΚ. Επαναφέρει το όνομα ΠΑΣΟΚ και τον ήλιο ως σύμβολο και έτσι στις εκλογές του 2023 με τον ΣΥΡΙΖΑ να πέφτουν τα ποσοστά του στο 17,83% το ΠΑΣΟΚ επανέρχεται στην τρίτη θέση με ποσοστό 11,8% ενώ ξεπερνά τον ΣΥΡΙΖΑ σε πολλές περιοχές της χώρας. Η διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ το οδηγεί στην θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης ενώ η σημερινή ηγεσία προσπαθεί να εδραιώσει μια νέα ταυτότητα στο κόμμα αυτό όπου καθορίζεται ως κεντροαριστερή και σοσιαλδημοκρατική, μεταρρυθμιστική αλλά όχι νεοφιλελεύθερη όπου δίνει έμφαση στο κράτος πρόνοιας, την θεσμική σοβαρότητα και την διαφάνεια.
Αναμένεται να δούμε τα μελλοντικά ποσοστά αν και μέχρι στιγμής παρά την διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ οι δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν μια σημαντική άνοδο. Το ΠΑΣΟΚ καλείται να απαντήσει στο ερώτημα αν είναι το κόμμα του μέλλοντος ή απλώς μια ανάμνηση του παρελθόντος.
Τα ποσοστά του κόμματος στις εκλογικές αναμετρήσεις
| Έτος | Ηγέτης | Ποσοστό (%) |
|---|---|---|
| 1974 | Ανδρέας Παπανδρέου | 13,6 |
| 1977 | Ανδρέας Παπανδρέου | 25,3 |
| 1981 | Ανδρέας Παπανδρέου | 48,1 |
| 1985 | Ανδρέας Παπανδρέου | 45,8 |
| 1989 | Ανδρέας Παπανδρέου | 39,1 |
| 1993 | Ανδρέας Παπανδρέου | 46,9 |
| 1996 | Κώστας Σημίτης | 41,5 |
| 2000 | Κώστας Σημίτης | 43,8 |
| 2004 | Γιώργος Παπανδρέου | 40,6 |
| 2007 | Γιώργος Παπανδρέου | 38,1 |
| 2009 | Γιώργος Παπανδρέου | 43,9 |
| 2012 | Ευάγγελος Βενιζέλος | 12,3 |
| 2015 | Φώφη Γεννηματά | 4,7 |
| 2019 | Φώφη Γεννηματά | 8,1 |
| 2023 | Νίκος Ανδρουλάκης | 11,8 |
Τα ποσοστά στις Ευρωεκλογές
| Έτος | Ηγέτης | Ποσοστό (%) |
|---|---|---|
| 1981 | Ανδρέας Παπανδρέου | 40,1 |
| 1984 | Ανδρέας Παπανδρέου | 41,6 |
| 1989 | Ανδρέας Παπανδρέου | 35,9 |
| 1994 | Ανδρέας Παπανδρέου | 37,2 |
| 1999 | Κώστας Σημίτης | 32,9 |
| 2004 | Γιώργος Παπανδρέου | 34,0 |
| 2009 | Γιώργος Παπανδρέου | 36,6 |
| 2014 | Ευάγγελος Βενιζέλος | 8,0 |
| 2019 | Φώφη Γεννηματά | 7,7 |
| 2024 | Νίκος Ανδρουλάκης | 12,8 |
Ένα συγκριτικό των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ με την ΝΔ ανά τα έτη
| Έτος | ΠΑΣΟΚ (%) | ΝΔ (%) |
|---|---|---|
| 1974 | 13,6 | 54,4 |
| 1977 | 25,3 | 41,8 |
| 1981 | 48,1 | 35,9 |
| 1985 | 45,8 | 40,8 |
| 1989 | 39,1 | 44,3 |
| 1993 | 46,9 | 39,3 |
| 1996 | 41,5 | 38,1 |
| 2000 | 43,8 | 42,7 |
| 2004 | 40,6 | 45,4 |
| 2007 | 38,1 | 41,8 |
| 2009 | 43,9 | 33,5 |
| 2012 | 12,3 | 29,7 |
| 2015 | 4,7 | 27,8 |
| 2019 | 8,1 | 39,8 |
| 2023 | 11,8 | 40,6 |
Όλα τα ποσοστά αφορούν την κύρια (τελική) εκλογική αναμέτρηση κάθε χρονιάς.
