Γράφει ο Στέφανος Καραπέτης
Όλοι γνωρίζουμε το άγαλμα της ελευθερίας στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στην Νέα Υόρκη κανείς σχεδόν Έλληνας δεν γνωρίζει ότι υπάρχει ένα αντίστοιχο αλλά σε μικρότερο μέγεθος βέβαια στην Λέσβο και συγκεκριμένα στην πρωτεύουσά της την Μυτιλήνη.
Το άγαλμα δεσπόζει στο βόρειο άκρο του λιμανιού της πόλης και αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία του νησιού. Είναι αφιερωμένο στην έννοια της ελευθερίας και στους αγώνες του ελληνικού λαού και ειδικότερα των Λέσβιων για την την ανεξαρητησία και την εθνική αποκατάσταση.
Το άγαλμα φιλοτεχνήθηκε από τον διακεκριμένο γλύπτη Γρηγόρη Ζαρκάδη, έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες γλύπτες του μεσοπολέμου. Η χύτευση του μπρούντζινου αγάλματος έγινε στο Παρίσι, κάτι που φανερώνει και την επιρροή της ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής σκηνής της εποχής.
Το άγαλμα τοποθετήθηκε στη Μυτιλήνη το 1930, πάνω σε επιβλητικό βάθρο φτιαγμένο από ντόπια γκριζόμαυρη πέτρα (γρανιτένιος λίθος), σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Ορλάνδο, ο οποίος θεωρείται από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες και αρχαιολόγους της εποχής.
Η ανέγερσή του συνδέθηκε με την ένωση της Λέσβου στην Ελλάδα το 1912, χρονιά που όλα τα νησιά του Βορείου Αιγαίου μπήκαν στον εθνικό κορμό μετά από αιώνες Οθωμανικής κατοχής. Οι κάτοικοι του νησιού συμμετείχαν και συμμετέχουν σε όλους τους εθνικούς αγώνες. Λέσβιοι αγωνιστές υπήρχαν και στην επανάσταση του 1821 αλλά και αργότερα. Όλοι τους πάλεψαν για την ένωση του νησιού με το Ελληνικό κράτος και το σύμβολο όλων αυτών των αγώνων είναι το άγαλμα αυτό που έγινε σύμβολο της εθνικής υπερηφάνεια και μέρος της πολιτιστικής ταυτότητας του ηρωϊκού νησιού.
Το άγαλμα απεικονίζει μια γυναικεία μορφή, αλληγορία της Ελευθερίας, που είναι ντυμένη με χιτώνα και ιμάτιο, σε κλασικό ελληνικό ύφος, και κρατά υψωμένο έναν πυρσό – σύμβολο του φωτός, της ελπίδας και της εθνικής αφύπνισης. Το βλέμμα της είναι στραμμένο προς τη θάλασσα και, κατ’ επέκταση, προς τον έξω κόσμο, δηλώνοντας την στάση του νησιού απέναντι στις έννοιες της ελευθερίας και της προόδου.
Ακόμα και σήμερα παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο για τους κατοίκους του νησιού και δεν είναι απλώς ένα τουριστικό αξιοθέατο. Είναι ένα σημείο αναφοράς, το οποίο είχα την τύχη να το επισκεφτώ. Έτσι βασισμένος πάνω σε ένα άρθρο της ΕΡΤ, μπήκα στην διαδικασία να ψάξω λίγα περισσότερα πράγματα και πραγματικά εντυπωσιάστηκα.
Όπως γράφει το άρθρο ενώ η σύλληψη της ιδέας έγινε το 1919 και μάλιστα τα σχέδια τα εκπόνησε ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλλερ δεν έγινε αμέσως. Στην θέση που είναι σήμερα το άγαλμα υπήρχε ένα καστράκι όπου η σκέψη ήταν να τοποθετηθεί επάνω του. Το 1920 με την αλλαγή της κυβέρνησης μετά από την ήττα του Βενιζέλου, το καστράκι κατεδαφίστηκε. Λίγο αργότερα έγινε η μικρασιάτικη καταστροφή και χιλιάδες πρόσφυγες ήρθαν στην Λέσβο.Το άγαλμα έφτασε στην Μυτιλήνη το 1924, αλλά έμεινε για 6 χρόνια σε κιβώτια πάνω στο λιμάνι μέχρι εντέλει να τοποθετηθεί το 1930. Ο λόγος που δεν τοποθετήθηκε αμέσως ήταν τεχνικός, αφού για να μεταφερθεί στο νησί χρησιμοποιήθηκε μαούνα καθώς δεν χωρόυσε στα πλοία της εποχής. Πολύ ενδιαφέρον λοιπόν.
