Γράφει η Τασσώ Γαΐλα (Σειρά Ελλάδα-Περιβάλλον)
Ο Μύθος….
Ο Κυπάρισσος είναι ήρωας της Ελληνικής μυθολογίας με αριστοκρατική καταγωγή εφόσον σύμφωνα με μια εκδοχή για την καταγωγή του είναι εγγονός του ημίθεου Ηρακλή.
Σύμφωνα λοιπόν,με την Ελληνική μυθολογία, ο έφηβος Κυπάρισσος απέκτησε την εύνοια του θεού Απόλλωνα, ο οποίος του χάρισε ένα εξημερωμένο ιερό ελάφι για συντροφιά. Μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα ο Κυπάρισσος είχε βγει για κυνήγι, στο δάσος το οποίο το ελάφι συνήθιζε να διασχίζει.
Και ενώ το ελάφι κοιμόταν ξαπλωμένο στον ίσκιο των θάμνων και των κλαδιών που υπήρχαν τριγύρω, ο νέος χωρίς να αντιληφθεί ότι επρόκειτο για το αγαπημένο του ζώο και πιστεύοντας ότι είναι κάποιο θήραμα, σήκωσε το δόρυ του, το σημάδεψε και το σκότωσε. Καθώς πλησίασε το τραυματισμένο ζώο, κατάλαβε το λάθος του και ξέσπασε σε λυγμούς.
Απαρηγόρητος και απελπισμένος πια παρακάλεσε τους θεούς να πεθάνει και εκείνος, μην μπορώντας να αντέξει την θλίψη και το βάρος του χαμού του αγαπημένου του συντρόφου, και ζήτησε τα δάκρυα του να κυλούν αιώνια για να διατηρηθεί αθάνατη η ανάμνηση της λύπης του.
Ο Απόλλωνας λυπήθηκε τον νεαρό και αποφάσισε να τον ανακουφίσει από την μεγάλη του δυστυχία. Τον μεταμόρφωσε λοιπόν σε δέντρο, τον κυπάρισσο κοινώς κυπαρίσσι.ενώ τα δάκρυα του θα κυλούσαν αιώνια από το δέντρο αυτό. Το δένδρο αφιερώθηκε στον Πλούτωνα, τον θεό των νεκρών και έγινε σύμβολο πένθους. Να λοιπόν η εξήγηση γιατί φυτεύουμε κυπαρίσσια στα νεκροταφεία.
Οι αρχαίοι Έλληνες μετά τον θάνατο ενός αγαπημένου τους προσώπου, κρεμούσαν κλωνάρια κυπαρισσιού έξω από τις πόρτες τους, στόλιζαν με αυτά τα σώματα των νεκρών ή έκαιγαν πάνω τους τις νεκρικές σωρούς.
Επίσης, κυπαρίσσια φυτεύονταν δίπλα σε τάφους και ναούς, αλλά και στα ιερά άλση, μια συνήθεια που διατηρείται μέχρι και σήμερα. Ο χυμός του δένδρου αυτού σχηματίζει σταγόνες όμοιες με δάκρυα πάνω στον κορμό το
Η πραγματικότητα….
Κυπάρισσος, ονομασία αρκετών Ελληνικών οικισμών, Κυπαρισσία, η ονομασία δύο αρχαίων Ελληνικών πόλεων στη Λακωνία και την Μεσσηνία (διατηρεί το όνομά της μέχρι σήμερα), και …
«Αθηνάς Ιερόν εστί εν τη ακροπόλει κυπαρισσίας επίκλησιν»(Παυσανίας Γ΄ 22.9). Ναι, Αθηνά η Κυπαρισσία! Η προσωνυμία της θεάς Αθηνάς με την οποία λατρευόταν στην Κυπαρισσία (ή Κυπαρισσιαί) της Μεσσηνίας καθώς και στην ομώνυμη λακωνική πόλη, λατρευόταν δε άλσος Κυπαρισσών και στα δε νομίσματα και των δύο αυτών πόλεων, η Κ. Αθηνά απεικονίζεται να κρατά στο χέρι κλαδί κυπαρισσιού.
Κυπαρίσσι, θέμα δημοφιλές για πολλούς καλλιτέχνες όμως αναμφίβολα ο διασημότερος πίνακας ζωγραφικής με θέμα το κυπαρίσσι είναι το έργο του Vincent Van Gogh :<Δρόμος με κυπαρίσσι και αστέρι/1890>.
Κυπαρίσσι, αυτοφυές στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη (είδος Cupressus sempervirens), από την αρχαιότητα και, από τους αρχαίους Μινωίτες που τιμούσαν το κυπαρίσσι ως λατρευτικό σύμβολο.Στην αρχαία Αίγυπτο οι Αιγύπτιοι έφτιαχναν τα φέρετρα από ξύλο κυπαρισσιού, παράδόση πουέχει διατηρηθεί στην Ορθοδοξία μέχρι σήμερα καθώς και η δοξασία: Το Κυπαρίσσι είναι το σύμβολο της Αιωνιότητας και της Μακροζωίας, γι αυτό όποιος έχει επάνω του το ξύλο του θα ζήσει πολλά χρόνια.
Τις ρίζες και την πρασινάδα του κυπαρισσιού χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι στις τελετουργίες τους καίγοντας τα ως θυμίαμα ενώ υπήρχε και το έθιμο να ρίχνουν κλωνάρι κυπαρισσιού πάνω από ένα τάφο για να φέρει στον εκλιπόντα τύχη και αγάπη στην μετά θάνατο ζωή.
Στην Ελλάδα αυτοφυές αλλά και καλλιεργούμενο γνωστότερο είναι το είδος Cupressus sempervirens του οποίου το ύψος είναι 20-25 μ. Αυτοφυές -όπως προαναφέρθηκε-, συναντάται σε Κρήτη και Πελοπόννησο, έχει καστανοκόκκινο φλοιό, τριγωνικά φυλλάρια και τα άνθη του σχηματίζουν μικρούς κώνους με αποξυλωμένα λεπτά κυπαρισσόμηλα. Το ξύλο του κυπαρισσιού αναδίδει ένα ιδιαίτερο άρωμα, είναι πολύ σκληρό και ανθεκτικό στο νερό, υλικό της ναυπηγικής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα που χρησιμοποιείται και στην οικοδομική και την λεπτοξυλουργική. Επίσης έχει και πολλές θεραπευτικές ιδιότητες.(εφιδρωτικό και διουρητικό αφέψημα).
Κι από την μυθολογία … στην Ορθοδοξία!
Το κυπαρίσσι του πατρο Κοσμά.
Το κυπαρίσσι βρίσκεται στον ομώνυμο οικισμό της Πρασιάς.Δεσπόζει σε ολόκληρη την περιοχή και αποτελεί θρησκευτικό σύμβολο της περιοχής.
Οι διαστάσεις του είναι τεράστιες. Φέρει ύψος 35μ. περίπου, διαμετρo 2μ. και περίμετρo πάνω από 6μ.Το κυπαρίσσι συνδέεται και με τον Πάτερ- Κοσμά, ο οποίος περνώντας από τα χωριά αυτά χρησιμοποίησε το κυπαρίσσι για να απαντήσει στη ερώτηση των παθιασμένων κατοίκων για την ελευθερία, λέγοντάς τους: “Αν το κυπαρίσσι αυτό ξεραθεί από την κορυφή του, η πατρίδα θα ελευθερωθεί, αν ξεραθεί από κάτω δεν θα ελευθερωθεί.”
Οι κάτοικοι της περιοχής το θεωρούν ιερό και είναι από τα μεγαλύτερα στα Βαλκάνια.Ανακηρύχτηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς.
Πηγές:
- Κυπαρίσσι/Wikipedia.
- Σκίτσο Κυπάρισσου: Ρία Γαΐλα, σκιτσογράφος.
- “Οβιδίου Μεταμορφώσεις”, απόδοση στη νεοελληνική: Θεοδώρου Τσοχαλή, εκδόσεις Τσοχαλή. Νικόλαος Λωρέντης Λεξικό.
- Ευρυτανικά Χρονικά. Νεκτάριος.Π. Αθανασιάς¨
