Το Ελληνικό δημοψήφισμα του 2015 προκηρύχθηκε στις 28 Ιουνίου του 2015 (ΦΕΚ Α΄ 63) και διεξήχθη στις 5 Ιουλίου του ίδιου έτους. Ως ερώτημα είχε αν πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας των τριών θεσμών, Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.), Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.) και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.) η οποία προτάθηκε στις 25 Ιουνίου 2015 και ως αποτέλεσμα είχε την απόρριψη της πρότασης του σχεδίου συμφωνίας με ποσοστό 61,3%.
Αφορμή της πρότασης διεξαγωγής του υπήρξε η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους δανειστές της έως τα τέλη Ιουνίου του 2015.
Το αντικείμενο της διαφωνίας υπήρξε το είδος των οικονομικών μέτρων τα οποία έπρεπε να πάρει η Ελλάδα για την ολοκλήρωση του προηγούμενου προγράμματος οικονομικής διάσωσης έναντι του ελληνικού χρέους και ένα νέο πακέτο διάσωσης. Το δημοψήφισμα ήταν το πρώτο από το 1974 και το μοναδικό στην σύγχρονη ελληνική ιστορία που δεν αφορούσε τη μορφή του πολιτεύματος. Μπορεί η επικράτηση του Όχι να ήταν μεγάλη και εντυπωσιακή αυτό όμως δεν εμπόδισε την Κυβέρνηση Τσίπρα να συμφωνήσει με τους Δανειστές τους όρους για ένα τρίτο μνημόνιο το οποίο όμως είχε απορριφθεί από την πλειοψηφία του λαού.
Μια προηγούμενη πρόταση για δημοψήφισμα το 2011 για ένα προηγούμενο οικονομικό πρόγραμμα (το λεγόμενο Μνημόνιο ΙΙ, που είχε προταθεί από τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, δεν υλοποιήθηκε έπειτα από αντιδράσεις της ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εγχώριων τραπεζών, και την απουσία συναίνεσης από τα άλλα κόμματα καθώς και μέρους της ηγεσίας του ίδιου του κυβερνώντος κόμματος της περιόδου εκείνης.
Στις 22 Ιουνίου η κυβέρνηση υποχώρησε στις αιτήσεις των δανειστών, κάνοντας έτσι πιθανή την επίτευξη συμφωνίας. Η διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ως επιλογή δεν φαινόταν πιθανή εκείνες τις μέρες, καθώς επανειλημμένως στελέχη της κυβέρνησης απέκλειαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Εντούτοις, μετά την εμπλοκή που υπήρξε στις 24 Ιουνίου λόγω διαφωνίας των εταίρων με την ελληνική πρόταση, το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος άρχισε να επαναφέρεται.
Η πρόταση για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα τις πρώτες ώρες του Σαββάτου 27 Ιουνίου 2015, μετά από σύσκεψη του κυβερνητικού (και αργότερα υπουργικού) συμβουλίου το βράδυ της προηγούμενης ημέρας στο Μέγαρο Μαξίμου.
Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση και πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου προς τη Βουλή, «ο ελληνικός λαός καλείται να αποφασίσει με την ψήφο του εάν πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup στις 25 Ιουνίου και αποτελείται από δύο έγγραφα, τα οποία συγκροτούν την πρόταση επί της οποίας προτείνεται το δημοψήφισμα». Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» (Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού). Το δεύτερο κείμενο τιτλοφορείται «Preliminary Debt sustainability analysis» (προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους).
Το σύνταγμα με το άρθρο 44 στην αναθεώρηση του 2008 προβλέπει ποιες είναι οι διαδικασίες προκήρυξης και διενέργειας του δημοψηφίσματος.
Το κείμενο του δημοψηφίσματος αναλυτικά:
«Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους;
Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» («Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού») και το δεύτερο «Preliminary Debt sustainability analysis» («Προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους»). Όσοι από τους πολίτες της χώρας απορρίπτουν την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΟΧΙ. Όσοι από τους πολίτες της χώρας συμφωνούν με την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΝΑΙ.»
Θέσεις των ελληνικών πολιτικών κομμάτων
Τα κόμματα του ελληνικού κοινοβουλίου ανέπτυξαν σύντομα τις θέσεις τους όσον αφορά το δημοψήφισμα, λίγο μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, οι ΑΝΕΛ και η Χρυσή Αυγή τάχθηκαν υπέρ του δημοψηφίσματος και υπέρ της απάντησης «όχι». Η Χρυσή Αυγή τάχθηκε κατά των υφεσιακών μέτρων, είτε ευρωπαϊκών είτε της κυβέρνησης.
Το ΚΚΕ δήλωσε την καταψήφιση της διεξαγωγής δημοψηφίσματος τέτοιου ερωτήματος, διαφωνώντας σε οποιαδήποτε υφεσιακά μέτρα και δηλώνοντας ότι θα επιδίωκε την διεξαγωγή δημοψηφίσματος με επιλογή, όχι μόνο το «όχι» στην πρόταση μέτρων αξίας 11 δισεκατομμυρίων των θεσμών αλλά και «όχι» στην πρόταση μέτρων 8 δισεκατομμυρίων της κυβέρνησης με αυτόματη έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκη Ένωση (Ε.Ε.).
H Νέα Δημοκρατία υποστήριξε ότι το ερώτημα ουσιαστικά είναι «Ναι» ή «Όχι» στη ζώνη του Ευρώ και δήλωσε ότι επιζητά την παραμονή της Ελλάδας σε αυτήν,και ομοίως το Ποτάμι όμοια τάχθηκε υπέρ του «Ναι» και αποδοχή της συμφωνίας. Το ΠΑΣΟΚ θεώρησε το δημοψήφισμα αντισυνταγματικό, παίρνοντας θέση για την καταψήφιση της διεξαγωγής του. Στις 3 Ιουλίου το ΣτΕ έκρινε “απαράδεκτες” (νομική ορολογία) τις προσφυγές δύο πολιτών για τη συνταγματικότητα του δημοψηφίσματος, δηλώνοντας στην ουσία αναρμόδιο, καθώς η Ελλάδα δεν διαθέτει Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, όπως άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
O Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός στήριξε την αποτροπή και αποχή του Δημοψηφίσματος και τόνισε την Εθνική ενότητα του Ελληνικού Λαού.
Ο πρώην πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, τέθηκε υπέρ του Ναι στο δημοψήφισμα μέσω τηλεοπτικού διαγγέλματος του, καθώς και οι πρώην πρωθυπουργοί Κώστας Σημίτης και Γιώργος Παπανδρέου, με ξεχωριστές ανακοινώσεις τους στα έντυπα ΜΜΕ.
Κοινοβουλευτική έγκριση
Η απόφαση για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος λήφθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο σε συνεδρίασή του την ίδια ημέρα της ανακοίνωσης της πρότασης της διεξαγωγής. Στην ονομαστική ψηφοφορία που διεξήχθη τις πρώτες ώρες της 28ης Ιουνίου στο ελληνικό κοινοβούλιο με σκοπό την απόφαση διεξαγωγής του δημοψηφίσματος την 5η Ιουλίου, 178 βουλευτές ψήφισαν υπέρ της διεξαγωγής και 120 κατά, σε σύνολο 298 βουλευτών.
Υπέρ της διεξαγωγής ψήφισαν βουλευτές από την συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και βουλευτές της Χρυσής Αυγής. Η Νέα Δημοκρατία μαζί με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι ψήφισαν κατά, ενώ το ΚΚΕ τάχθηκε συνολικά κατά, τόσο σε ότι αφορά τις προτάσεις των δανειστών όσο και ότι αφορά τις προτάσεις της κυβέρνησης, και ζήτησε να διεξαχθεί ονομαστική ψηφοφορία προκειμένου να συμπεριληφθεί στο δημοψήφισμα η πρότασή του για αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και για κατάργηση όλων των μνημονίων και των εφαρμοστικών νόμων, ωστόσο η πρόταση αυτή απορρίφθηκε από το προεδρείο της Βουλής.
Δύο εκ των βουλευτών δεν ψήφισαν. Το δημοψήφισμα έτσι προκηρύχθηκε από τον πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας τις πρωινές ώρες της επόμενης μέρας.
Διεθνείς αντιδράσεις
Οι αντιδράσεις των Ευρωπαϊκών θεσμών ήταν αρνητικές για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, και πήραν θέση υπέρ του «Ναι». Μετά την έγκριση της διεξαγωγής από την Βουλή των Ελλήνων, στις 29 Ιουνίου, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, δήλωσε ότι «στο δημοψήφισμα οι Έλληνες πολίτες καλούνται να απαντήσουν αν θα παραμείνουν στο Ευρώ ή θα επιστρέψουν στην δραχμή», μια άποψη που συμμερίστηκαν οι κυβερνήσεις των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, όπως της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεσήμανε το χρονικό σημείο του δημοψηφίσματος, αναρωτόμενη γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν αποφάσισε να διεξαχθεί υπό ομαλότερες συνθήκες πριν τις 30 Ιουνίου, ημερομηνία που έληγε η παράταση του προγράμματος. Επεσήμανε ακόμα ως περίεργο το ότι η κυβέρνηση ζητά τη γνώμη των Ελλήνων πολιτών για την πρόταση της 25ης Ιουνίου, αντί της πιο πρόσφατης της 26ης Ιουνίου, με την ελληνική κυβέρνηση να απαντά πως δεν ενημερώθηκε για την πρόταση, υποστηρίζοντας πως σε γνώση της υπήρχε μόνο η πρόταση που της είχε τεθεί στις 25 Ιουνίου και είχε τεθεί ως τελεσίγραφο από τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, πρόεδρο του Eurogroup. Ο Γιούνκερ όμως αρνήθηκε κατηγορηματικά πως υπήρξε κάποιο τελεσίγραφο προς την Ελλάδα και αντέτεινε πως δεν λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο οι θεσμοί.
Ο Ισπανός υπουργός εξωτερικών Λουίς ντε Γκίντος υποστήριξε πως το δημοψήφισμα που θα πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα είναι “άνευ νοήματος”, ενώ ο ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι τάχθηκε εμμέσως υπέρ του «Ναι», καταγγέλλοντας εν παρόδω τις “μονομερείς αποφάσεις και τις πολιτικές των τετελεσμένων” που εφαρμόζονται στην Ελλάδα. Η αμερικανική κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, μέσω του εκπροσώπου του Λευκού Οίκου, πήρε θέση υπέρ του «Ναι», εκφράζοντας παράλληλα την άποψη πως η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει εντός της Ευρωζώνης πάση θυσία.
Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, τάχθηκε υπέρ του Όχι σε τηλεοπτικό μήνυμά του, ενώ τα αριστερά Ευρωπαϊκά κόμματα όπως το Die Linke στη Γερμανία, το Ποδέμος στην Ισπανία, το Σιν Φέιν στην Ιρλανδία, και το κόμμα Sinistra e Libertà (Αριστερά και Ελευθερία) στην Ιταλία εξέφρασαν επίσης την στήριξη τους σε μια ψήφο υπέρ του Όχι. Επίσης, υπέρ του Όχι τάχθηκε και η Μαρίν Λε Πεν, πρόεδρος του ακροδεξιού κόμματος στην Γαλλία.
To Συμβούλιο της Ευρώπης με ανακοίνωσή του ανέφερε ότι το δημοψήφισμα δεν πληρεί τα ευρωπαϊκά πρότυπα, καθώς δεν δίνεται μια περίοδος τουλάχιστον δύο εβδομάδων για συζήτηση. Επίσης δήλωσε ότι δεν μπορεί να στείλει διεθνείς παρατηρητές, τους οποίους δεν ζήτησε καν η ελληνική κυβέρνηση. Ο επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας και αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Δημήτρης Βίτσας, διέψευσε πως υπήρξε απόφαση του Συμβουλίου και ανέφερε πως πρόκειται για προσωπική άποψη του γενικού γραμματέα Θόρμπερν Γιάγκλαντ (Thorbjørn Jagland), και την ίδια άποψη εξέφρασε και ο Τάινι Κοξ (Tiny Kox) ως ο επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας στην κοινοβουλευτική συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, καλώντας τον γενικό γραμματέα να αποσαφηνίσει την θέση του.
Το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με τη σειρά του υποστήριξε τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος ως εύγλωττη έκφραση της αυτοδιάθεσης του ελληνικού λαού, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και κατ ‘εφαρμογή του άρθρου 25 ΔΣΑΠΔ για τη συμμετοχή του κοινού. Συγκεκριμένα, οι ανεξάρτητοι ειδικοί του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την προώθηση της δημοκρατικής και δίκαιης διεθνούς τάξης, Άλφρεντ ντε Σάγιας (Alfred de Zayas), και για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεθνή αλληλεγγύη, Βιρτζίνια Ντάνταν (Virginia Dandan), καλωσόρισαν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για να αποφασιστεί μέσω μιας δημοκρατικής διαδικασίας το πώς θα επιλυθεί η οικονομική κρίση στην Ελλάδα χωρίς να επιδεινωθεί η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Άρθρο 103 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ προβλέπει ότι οι διατάξεις του υπερισχύουν όλων των άλλων διεθνών συμφωνιών, επομένως καμιά συμφωνία ή δανειακή σύμβαση δεν μπορεί να αναγκάσει μια χώρα να παραβιάσει τα ατομικά, τα πολιτιστικά, τα οικονομικά, τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα του πληθυσμού της, ούτε μπορεί μια δανειακή σύμβαση να αναιρεί την εθνική κυριαρχία ενός κράτους, υπογραμμίζουν οι δύο ανεξάρτητοι ειδικοί του ΟΗΕ.
Οι οικονομολόγοι Τζέιμς Κ. Γκάλμπρεϊθ (James K. Galbraith), Τομά Πικετί, Τζέφρεϊ Σακς (Jeffrey Sachs), καθώς και οι βραβευμένοι με το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών Πωλ Κρούγκμαν και Τζόζεφ Στίγκλιτς εξέφρασαν την υποστήριξη τους υπέρ της ψήφου του Όχι στο δημοψήφισμα, αναφέροντας πως η συνέχιση του προγράμματος ύφεσης είναι η χειρότερη επιλογή που μπορεί να υπάρχει σε σχέση με τα σημερινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί (Nouriel Roubini) υποστήριξε πως μια ψήφος υπέρ του Ναι δεν θα τερμάτιζε την περίοδο αστάθειας γρήγορα και πως η ψήφος του Όχι θα μετέθετε το βάρος των εξελίξεων στην πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
30 Έλληνες οικονομολόγοι, ανάμεσα στους οποίους ο νομπελίστας Χριστόφορος Πισσαρίδης τοποθετήθηκαν υπέρ του «Ναι» στο δημοψήφισμα με επιστολή τους στην οποία έγραφαν ότι «[τ]ο «Οχι» θα έφερνε την Ελλάδα έξω από την Ευρωζώνη και πιθανώς έξω και από την Ε.Ε.» κάτι που «θα είχε καταστροφικές συνέπειες, τόσο άμεσα όσο και σε βάθος χρόνου».
Χρηματοπιστωτικές επιπτώσεις
Κεφαλαιακοί έλεγχοι
Μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, το Σάββατο συνεδρίασε το Eurogroup και αποφάσισε να μην παρατείνει το πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας μετά το βράδυ της 30ης Ιουνίου, οπότε και έληγε, και ενώ η ελληνική κυβέρνηση είχε αιτηθεί δύο φορές να δοθεί μια σύντομη παράταση ώστε να γίνει ομαλά η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Το απόγευμα της Κυριακής 28 Ιουνίου, το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση για το δημοψήφισμα και τη μη παράταση του προγράμματος, αποφάσισε να μην αυξήσει το ποσό της ρευστότητας που χορηγεί στις ελληνικές τράπεζες μέσω του ELA, αλλά να το διατηρήσει στο επίπεδο της Παρασκευής. Από τις 11 Φεβρουαρίου η ΕΚΤ είχε παύσει να αποδέχεται τα ελληνικά χρεόγραφα ως εγγυήσεις για την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες έκτοτε κάλυπταν τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες χρησιμοποιώντας το μηχανισμό επείγουσας παροχής ρευστότητας (ELA).
Ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, Γιάνης Βαρουφάκης, ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση δεν προέκρινε την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων, ισχυριζόμενος ότι πρόκειται για «μια αντίφαση στο πλαίσιο μιας νομισματικής ένωσης». Ωστόσο, μετά την απόφαση της ΕΚΤ, συνεδρίασε το ίδιο απόγευμα το Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας που εισηγήθηκε στο υπουργικό συμβούλιο την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων. Αργά τη νύχτα της Κυριακής το υπουργικό συμβούλιο αποδέχτηκε την εισήγηση και τα ξημερώματα της Δευτέρας εκδόθηκε πράξη νομοθετικού περιεχομένου με την οποία η περίοδος από τις 28 Ιουνίου έως τις 6 Ιουλίου κηρύχθηκε τραπεζική αργία και τέθηκε ημερήσιο όριο αναλήψεων από τα μηχανήματα αυτόματης ανάληψης μετρητών 60 ευρώ.
Ύστερα από την τραπεζική αργία σύμφωνα με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 28ης Ιουνίου, το Χρηματιστήριο Αθηνών αποφάσισε να παραμείνει κλειστό έως και τη Δευτέρα 6 Ιουλίου. Η κυβέρνηση αποφάσισε τη δωρεάν χρήση των αστικών συγκοινωνιών στην Αθήνα μέχρι τις 6 Ιουλίου.
Στον απόηχο της απόφασης διενέργειας δημοψηφίσματος, στις 29 Ιουνίου παρατηρήθηκε αναταραχή στα ασιατικά και τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Τα ασιατικά χρηματιστήρια έκλεισαν με μεγάλες απώλειες, και καταγεγραμμένη πτώση του ευρώ από το άνοιγμα της συνεδρίασης, ενώ τα ευρωπαϊκά κατόρθωσαν στο τέλος της συνεδρίασής τους να περιορίσουν τις αρχικές τους απώλειες με υποχώρηση, ωστόσο, των γερμανικών ομολόγων και παράλληλη άνοδο των ομολόγων της περιφέρειας της ΕΕ.
Στις 30 Ιουνίου, λίγες ώρες πριν την εκπνοή του ισχύοντος προγράμματος, ο Τσίπρας αιτήθηκε με επιστολή του ένα τρίτο πρόγραμμα στήριξης, ύψους 29,1 εκατ. ευρώ, το οποίο θα χρηματοδοτούνταν από τον ESM και θα κάλυπτε τα χρέη της Ελλάδας που έληγαν ως το 2017, μαζί με την αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας προς τον EFSF και την παράταση του ισχύοντος προγράμματος για να μην κηρυχθεί η Ελλάδα σε κατάσταση χρεωκοπίας. Το αίτημα του Τσίπρα απορρίφθηκε σε έκτακτη τηλεδιάσκεψη του Eurogroup την ίδια ημέρα. Τα μεσάνυχτα της Τρίτης έληγε μια πληρωμή 1,5 εκατ. ευρώ προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που δεν καταβλήθηκε, κάνοντας την Ελλάδα την πρώτη ανεπτυγμένη οικονομία που δεν έχει καταβάλει κάποια οφειλή προς το ΔΝΤ.
| ΕΡΩΤΗΜΑ | ΨΗΦΟΙ | ΠΟΣΟΣΤΟ |
| ΟΧΙ | 3.558.864 | 61,31% |
| ΝΑΙ | 2.245.368 | 38,69% |
| ΕΓΚΥΡΑ | 5.804.232 | 94,20% |
| ΑΚΥΡΑ | 310.682 | 5,04% |
| ΛΕΥΚΑ | 46.424 | 0,75% |
| ΣΥΝΟΛΟ | 6.161.338 | 62,15% |
| ΑΠΟΧΗ | 3.752.906 | 37,85% |
| ΕΓΓΕΓΡΑΜΕΝΟΙ | 9.914.244 | 100,00% |
Τα γεγονότα μετά το δημοψήφισμα
Σύντομα μετά την επίσημη πρώτη παρουσίαση της πρόγνωσης του τελικού αποτελέσματος, ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, ανακοίνωσε την παραίτηση του από πρόεδρος του κόμματος παραχωρώντας την προεδρία στον Ευάγγελο Μεϊμαράκη ως μεταβατικό πρόεδρο.Κατά τις πρώτες πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας, ο Γιάνης Βαρουφάκης κατέθεσε την παραίτηση του από υπουργός οικονομικών μετά από συνάντηση με τον πρωθυπουργό, κίνηση η οποία χαρακτηρίστηκε πως απέβλεπε στη διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων με τους Ευρωπαίους πιστωτές.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε συνάντηση του με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, ζήτησε την σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών των κομμάτων την επόμενη ημέρα, για την συνενόηση ως προς την εθνική στρατηγική.
Η Καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ δήλωσε ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν απογοητευτικό καθώς ο ελληνικός λαός δεν δέχτηκε να συμπορευτεί με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι είναι επιλογή των Ελλήνων να μην θέλουν να συνεχίσουν εντός Ευρωζώνης. Ο Αντικαγκελάριος Σίγκμαρ Γκάμπριελ είπε πως θα προσπαθήσει να βρεθεί λύση έστω και την τελευταία στιγμή. Ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι ζήτησε από την Γερμανία να γίνει πιο διαλλακτική όσον αφορά το ελληνικό χρέος.Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ εξέφρασε λύπη για το αποτέλεσμα και κάλεσε την Αθήνα να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις με νέες προτάσεις. Ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας Μανουέλ Βαλλς κάλεσε την ΕΚΤ να σταματήσει να πιέζει την ελληνική οικονομία έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει ένας ουσιαστικός διάλογος.
Ο Υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν δήλωσε ότι ελπίζει η Αθήνα να επιστρέψει πιο συνετή στο τραπέζι των συνομιλιών. Ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε ότι ίσως να ήταν καλύτερα η Ελλάδα να μείνει εκτός Ευρώ. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι δήλωσε ότι δεν πρέπει η Ισπανία να ακολουθήσει την πορεία της Ελλάδας. Ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε ότι η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να συνεχίσουν μαζί εντός Ευρώ διότι έτσι είναι πιο δυνατές. Επίσης κάλεσε την Γερμανία να μην είναι τόσο αδιάλλακτη όσον αφορά το ελληνικό χρέος. Ο Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης ζήτησε από την Ελλάδα να συνεχίσει εντός Ευρώ γιατί έτσι θα μπορέσει να συνεχίσει να αποτελεί πυλώνα ασφαλείας και σταθερότητας στην νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Οι πρόεδροι της Αργεντινής, Κούβας, Βενεζουέλας, και Βολιβίας συνεχάρησαν την ελληνική κυβέρνηση για το αποτέλεσμα του Όχι στο δημοψήφισμα, ενώ υπήρξε και επιστολή του Φιντέλ Κάστρο προς τον Αλέξη Τσίπρα. Ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν συνεχάρη τον ελληνικό λαό για την στάση υπευθυνότητας που κράτησε. Ο Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η Ρωσία δεν επιθυμεί μια διαιρεμένη Ευρώπη αλλά διευκρίνισε ότι η Γερμανία το είχε παρακάνει με την ηγεμονική στάση που κρατάει στην ΕΕ. Ο Πρωθυπουργός της Κίνας Λι Κετσιάνγκ συνεχάρη τηλεφωνικώς τον Αλέξη Τσίπρα και κάλεσε την Ελλάδα να εκμεταλλευθεί την περίσταση και να δεχτεί την χείρα βοηθείας που της τείνει η Κίνα. Ο Υπουργός Οικονομικών Λου Τζίπινγκ δήλωσε ότι η Ελλάδα κράτησε πολύ υπεύθυνη στάση στις πιο δύσκολες ώρες.
Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση της Ελλάδας και οι δανειστές συμφώνησαν για ένα τρίτο πακέτο βοήθειας. Στις 20 Αυγούστου 2015, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε με διάγγελμά την πρόθεση παραίτησης αυτού και της κυβέρνησής του, η οποία έγινε δεκτή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Στις 21 Αυγούστου 2015, 25 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ανεξαρτητοποιήθηκαν και σχημάτισαν το αντιμνημονιακό κόμμα Λαϊκή Ενότητα. Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης και σύμφωνα με το Σύνταγμα δόθηκαν διερευνητικές εντολές για το σχηματισμό της κυβέρνησης, ενώ εφόσον δεν κατέληξαν, σχηματίστηκε η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου, ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για τις ελληνικές βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Στις πρόωρες εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε 35,46% και σχημάτισε εκ νέου κυβέρνηση συνεργασίας με το κόμμα Ανεξάρτητοι Έλληνες. Ο Αλέξης Τσίπρας ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 21 Σεπτεμβρίου 2015, ενώ η νέα κυβέρνηση στις 23 Σεπτεμβρίου 2015. Στις 4 Οκτωβρίου 2015, ο Νίκος Βούτσης εξελέγη νέος πρόεδρος της Βουλής, με 181 ψήφους. Τους επόμενους μήνες άρχισε η προετοιμασία του νέου ασφαλιστικού. Στα μέσα Ιανουαρίου του 2016, οι αγρότες άρχισαν κινητοποιήσεις διαμαρτυρόμενοι, αποκλείοντας δρόμους, λιμάνια και συνοριακούς σταθμούς, ενώ στις 4 Φεβρουαρίου οργανώθηκε γενική απεργία.
Το μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση Τσίπρα ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2018, ενώ στις εκλογές του 2019 η Νέα Δημοκρατία κέρδισε την εξουσία με αυτοδυναμία.
Δείτε στο Google sheet την εξέλιξη όλων των δημοψηφισμάτων 1920-2015
