Ήταν 26 Μαΐου του 2009, λίγους μήνες αργότερα θα γινόντουσαν αιφνίδια βουλευτικές εκλογές, ο Μιχάλης ήταν άρρωστος από καιρό, και πάλευε στο νοσοκομείο να καταπολεμήσει την επάρατη νόσο.
Ο Μιχάλης ήταν ένας επιφανής πολιτικός και άνθρωπος με ιδέες και οράματα. Το πολιτικό του νήμα όμως τέλειωσε στα 60 του χρόνια, νικημένος στη ζωή αλλά όχι στην πολιτική, γιατί σε πολλά σημεία αποδείχτηκε πως είχε δίκιο, και ο λόγος του ήταν προφητικός, έβλεπε πράγματα που άλλοι αγνοούσαν με κυριότερο την καταστροφή που θα έφερναν στην οικονομία της χώρας μας οι Ολυμπιακοί του 2004. 12 χρόνια μετά τον θάνατό του θυμόμαστε βασικά σημεία της ζωής του, των ιδεών του και όχι μόνο. Ο γράφων είχε την τιμή να τον γνωρίσει για αυτό ο αναγνώστης μπορεί να βρει και κάποια προσωπικά στοιχεία.
Η ζωή του
Ο Μιχάλης γεννήθηκε στην Καλαμάτα στις 19 Αυγούστου του 1941 και σπούδασε Νομικά, Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες σε Αθήνα, Μονπελιέ και Παρίσι. Εργάστηκε ως καθηγητής και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού 2, στο Ινστιτούτο Διοίκησης Επιχειρήσεων του Ορσαί και στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο του Μονπελιέ. Έκανε έρευνες και μελέτες πάνω στη μεσογειακή οικονομία, την ΕΟΚ, την Κινεζική αγροβιομηχανία, την αλιεία στην Ελλάδα και άλλες χώρες, για λογαριασμό της ΕΟΚ, της ΓΚΑΤΤ και του ΟΗΕ, από το 1967 ως το 1987.
Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης στο Πάντειο και είχε συνεργαστεί και αρθρογραφήσει στο Βήμα, τον Οικονομικό Ταχυδρόμο, το Αντί, την Αυγή και τον Πολίτη. Μιλούσε Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Ιταλικά. Ως το 1963 ήταν μέλος της ΕΔΑ.
Κατά τη στρατιωτική χούντα (1967-1973) εντάχθηκε στη Δημοκρατική ‘Aμυνα. Το 1987 υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΑΡ και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Εθνικής Γραμματείας της. Όταν το κόμμα του εντάχθηκε στο Συνασπισμό, ο Παπαγιαννάκης έγινε μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής και εν συνεχεία της Πολιτικής Γραμματείας του, υπεύθυνος του Τμήματος Οικολογία και Ποιότητα της Ζωής. Το 1993 μάλιστα ήταν υποψήφιος για την προεδρία του κόμματος, όμως ηττήθηκε στην πρώτη ψηφοφορία και στήριξε το Νίκο Κωνσταντόπουλο που τελικά εξελέγη.
Ο Παπαγιαννάκης είχε εκλεγεί ευρωβουλευτής με το ΣΥΝ στις ευρωεκλογές του 1989, του 1994 και του 1999. Το 2004 δεν είχε διεκδικήσει επανεκλογή στο ευρωκοινοβούλιο, επιθυμώντας να δραστηριοποιηθεί στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.
Στο 4ο Συνέδριο του Συνασπισμού (Δεκέμβριος 2004) ήταν ξανά υποψήφιος πρόεδρος του κόμματος, αλλά ηττήθηκε από τον Αλέκο Αλαβάνο. Στις εθνικές εκλογές του 2007 εκλέχθηκε βουλευτής στη Β’ Αθηνών, τρίτος σε σταυρούς μέσα στο κόμμα του.
Πέθανε στις 26 Μαΐου του 2009 σε ηλικία 68 ετών, μετά από πολυετή μάχη με τον καρκίνο
Η πολιτική του άποψη
Ο διανοούμενος, ο πολιτικός, ο Πολίτης της Ευρώπης υπήρξε προσωπικότητα της ελληνικής και της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Η παρέμβασή του στην Ευρωβουλή χαρακτηρίστηκε από την προσπάθειά του να προωθηθεί η δημοκρατική – πολιτική ενοποίηση της Ε.Ε. Μέσα σ’ αυτόν τον ορίζοντα προώθησε τη συνεργασία με ευρωβουλευτές από άλλες ευρωομάδες, απέδειξε ότι η Ευρωβουλή δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως άθροισμα εθνικών εκπροσωπήσεων, αλλά ως δυναμικό πεδίο του ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου.
Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας αριστερός – οικολόγος ευρωβουλευτής, με σταθερό μέτωπο απέναντι στον λαϊκισμό. Ήρθε ως ανανεωτής και άνοιξε νέα κεφάλαια στην ατζέντα μιας ιστορικής παράταξης που έδειχνε ήδη σημάδια κόπωσης: της Αριστεράς, ήταν αδιάκοπα ανήσυχος και ερευνητικός. Περιφρονούσε κάθε στατικότητα στη σκέψη και στη δράση και κυνηγούσε με πάθος κάθε καινούργιο.
Μίλησε για την περιβαλλοντική κρίση
Ενέταξε την οικολογία στον πολιτικό και προγραμματικό λόγο της ανανεωτικής Αριστεράς από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όχι ως μια απλή παράμετρο αλλά ως δομικό συστατικό της πολιτικής εκφώνησης του ΣΥΝ.
«Οι συνέπειες της οικολογικής καταστροφής έχουν κοινωνικό πρόσημο, θα την πληρώσουν οι πιο φτωχοί και οι πιο αδύναμοι», υπογράμμιζε.
Ο Παπαγιαννάκης ήταν από τους πρώτους και από τους λίγους που είδαν ότι δημιουργούνταν ένα νέο πεδίο σύγκρουσης του καπιταλισμού με την ανθρώπινη κοινωνία, σύγκρουσης παγκοσμίων διαστάσεων όπου έμπαιναν προβλήματα όχι μόνο ταξικής εκμετάλλευσης αλλά επιβίωσης. Έφερε στις πρώτες γραμμές του αγώνα και της καθημερινής πάλης ζητήματα όχι μόνο για το μεροκάματο, αλλά και για την ποιότητα της ζωής, για την περιφρούρηση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Προειδοποίησε εγκαίρως για την «εκρηκτική αντίφαση» και τη στρεβλή αρχιτεκτονική της ΟΝΕ και του ευρώ.
Ανέδειξε τη θεσμική και πολιτική ανεπάρκεια της Ε.Ε. και πρότεινε την ισχυρή πολιτική – δημοκρατική ενοποίησή της, για να μπορεί να αντιμετωπίζει με όρους πολιτικής, και όχι εκβιασμών της αγοράς, τα οικονομικά ζητήματα και διλήμματα.
Επέμενε σταθερά ότι η Αριστερά δεν μπορεί να περιορίζεται στην καταγγελία και να αποτελεί μόνο δύναμη διαμαρτυρίας, αλλά πρέπει να έχει προγραμματικές προτάσεις και πολιτικό σχέδιο. Μας βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε για τη μεγάλη αναγκαιότητα των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για να γίνει η Ευρώπη, πιο διαφανής, πιο δημοκρατική, πιο συνεκτική αλλά και για να μπορέσει η Ελλάδα να βαδίσει σε νέους δρόμους βασισμένους στις αρχές της δικαιοσύνης και της ισότητας.
Μίλησε για την παγκοσμιοποίηση ως τάση αναπόφευκτη στον σύγχρονο κόσμο, η οποία, κατά την άποψή του, έπρεπε να συντελεστεί με όρους πολιτικής και δημοκρατικής διεύθυνσης, και όχι αποκλειστικά οικονομικούς. Αφουγκράστηκε τον παλμό του alterglobal κινήματος, μπολιάστηκε απ’ αυτό και το μπόλιασε με τις ρηξικέλευθες ιδέες του. Ήταν βαθιά κινηματικός, αλλά δεν χάιδευε τα κινήματα.
Στάθηκε εξαρχής και αταλάντευτα ενάντιος στη μεγάλη ολυμπιακή φιέστα της μίζας και του μπετόν «Αθήνα 2004».
Έγραφε στις 5 Σεπτεμβρίου 2004: «Θα ακολουθήσουν μέρες λιτότητας, με τόσα χρήματα που ξοδεύτηκαν, ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να είχε οργανώσει Ολυμπιακούς Αγώνες […] το γιγάντιο κόστος έχει σχέση με την εκτόξευση του δημοσίου χρέους και του ελλείμματος […] τεράστια η ανισορροπία που έφερε στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας, γιατί η Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα».
Ο Παπαγιαννάκης ήταν ένα υπόδειγμα σύγχρονου αριστερού ηγέτη. Ένα φρέσκο, πλούσιο μυαλό, ένας άνθρωπος της κινηματικής δράσης από το παγκόσμιο μέχρι το τοπικό επίπεδο, ένας ακομπλεξάριστος συλλογικός άνθρωπος, ένας αδιάλλακτος δημοκράτης, ένας εμπνευσμένος ρήτορας που πάντα αναζητούσε την πρωτοτυπία για να κάνει τον λόγο του κρουστικό. Ήταν έτοιμος να πειστεί αν τα επιχειρήματα ήταν τεκμηριωμένα, απεχθανόταν τις βεβαιότητες, τα δόγματα και τις μοναδικές αλήθειες.
Ο Παπαγιαννάκης, μαζί με άλλους, άνοιξε δρόμους, διαμόρφωσε καθοριστικά την ευρωπαϊκή, οικολογική, προγραμματική φυσιογνωμία του ΣΥΝ και την μετεξέλιξη του, τον ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα της αριστεράς που βρέθηκε στη διακυβέρνηση της χώρας τα έτη 2015-2019, πραγματοιποιώντας ένα όνειρο του Μιχάλη και όχι μόνο βέβαια, 6 χρόνια μετά τον θάνατό του. Φίλε Μιχάλη σε ευχαριστούμε και όσο θα ζούμε θα το λέμε.
