Η Μεσσαριά της Ικαρίας βρίσκεται στο μέσον του νησιού, όπως δηλώνει και το όνομά της. Αποτελείται από πολλά μικρά ορεινά χωριά, όπως τα Κοσσοίκια, το Στελί, τη Δάφνη, το Πετροπούλι και η Ακαμάτρα. Στη Μεσαριά βρίσκεται το περίφημο Κάστρο του Κοσκινά, το οποίο αποτελούσε οχυρό του νησιού για πολλούς αιώνες.
Η ιστορία του Κάστρου του Κοσκινά
Το Κάστρο του Κοσκινά ή Κάστρο της Μεσαριάς ή Κάστρο της Νικαριάς, βρίσκεται στην Ικαρία, στην κορφή του όρους Κοσκινάς, βόρεια του νησιού, στο χωριό Κοσοίκια του Ευδήλου. Αποτέλεσε το ισχυρότερο οχυρό του νησιού κατά τη Βυζαντινά χρόνια κι αργότερα επί Φραγκοκρατίας.
Κατασκευάστηκε από Βυζαντινούς στην κορυφή ενός κωνικού λόφου τον 10ο αι. και, λόγω καλής ορατότητας, προοριζόταν για την εγκατάσταση μικρής στρατιωτικής μονάδας που παρατηρούσε από την προνομιακή του θέση ολόκληρη την περιοχή και τους θαλάσσιους δρόμους. Το Κάστρο ενισχύθηκε όταν η Ικαρία περιήλθε στην κατοχή των Γενουατών (1362-1481), ερημώθηκε όμως, όταν οι Γενουάτες εγκατέλειψαν το νησί και αποσύρθηκαν στη Χίο. Η Ικαρία, στη συνέχεια, περιήλθε στην εξουσία των Ιωαννιτών Ιπποτών της Ρόδου έως τα μέσα του 16ου, όταν, πλέον, κυριάρχησαν οι Τούρκοι.
Το κάστρο σώζεται σε κατάσταση αποσπασματική. Το τείχος που περιβάλλει την κορυφή του λόφου έχει είσοδο στη βόρεια πλευρά του, ενώ στο εσωτερικό του λόφου, ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Δοργανά διατηρείται ακόμα, στο εσωτερικό του οποίου υπάρχουν ακόμα κίονες αρχαίων κτισμάτων.
Στη βορειοδυτική, ομαλή, πλευρά του λόφου, κάτω από το κάστρο, διατηρούνται υπολείμματα οικισμού.Η ιστορία του Κάστρου είναι αποτυπωμένη σε θρύλους και μεσαιωνικά δημοτικά τραγούδια που μέχρι και σήμερα διατηρούνται στην Ικαρία, με γνωστότερη τη «ρίβα του Κάστρου της Νικαριάς», στην οποία περιγράφεται η άλωση των κάστρων του νησιού από τους Γενουάτες. Η παράδοση λέει, πως το κάστρο ήταν απόρθητο, εκτός από μια φορά, όπου κατακτήθηκε από προδοσία.
Το Κάστρο δεν έχει πολλούς επισκέπτες λόγω της θέσης του, αν και, πλέον, υπάρχει μονοπάτι και γίνεται προσβάσιμο. Στη γιορτή, όμως, του Αγίου Γεωργίου, της εκκλησίας του, η οποία λειτουργεί εκείνη τη μέρα, μαζεύονται οι ντόπιοι για να τιμήσουν τον Άγιο και να θαυμάσουν την υπέροχη θέα.
Άλλα στοιχεία της περιοχής
Στην περιοχή της Μεσαριάς “μετανάστευσαν” κάτοικοι από όλο το νησί στα χρόνια της πειρατείας, όπου οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει τα παράλια του νησιού, αλλά και τις περιοχές που ήταν ορατές από τη θάλασσα, προκειμένου να σωθούν από τον εχθρό, φτιάχνοντας αυτοσχέδια σπίτια ή ζώντας σε καμάρες και κυκλοφορώντας, κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας για να είναι αόρατοι από τη θάλασσα.
Από το 2003 (ΦΕΚ 961/12-09-2003) ανακηρύχτηκε παραδοσιακός ο οικισμός της Ακαμάτρας, λόγω του ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού χαρακτήρα που έχουν τα κτίσματά του, που αντιπροσωπεύουν την παραδοσιακή φυσιογνωμία του νησιού. Αποτελεί αρχιτεκτονικό κόσμημα για την Ικαρία! Το χωριό σήμερα έχει πάνω από 150 μόνιμους κατοίκους. Λειτουργεί και μια λαογραφική έκθεση, όπου επισκέπτης έρχεται σε επαφή με στοιχεία από την καθημερινότητα των παλιών κατοίκων του χωριού.
Στην ιστορική πλακόστρωτη πλατεία του χωριού βρίσκεται και η περίφημη βελανιδιά ηλικίας 500 ετών, όπου στο παρελθόν έγιναν πολλές εκτελέσεις ντόπιων κατοίκων. Όλο το χωριό έχει πλήθος παλιών αρχοντικών σπιτιών, ένα παλιό ελαιοτριβείο και ένα τοπικό καφενείο. Ένα μονοπάτι από το χωριό, οδηγεί σε μια καταπράσινη περιοχή με πολλά πλατάνια, πηγές, παλιούς νερόμυλους και ένα σπήλαιο, με σταλακτίτες και σταλαγμίτες που σου κόβουν την ανάσα!
