Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Στην επικαιρότητα έρχεται σήμερα το όνομα του Κωνσταντίνου Καραμανλή 1907-1988, ενός πολιτικού που σφράγισε με το έργο του την Ελλάδα.
Ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής ήταν Έλληνας πολιτικός ο οποίος διετέλεσε τέσσερις φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας και δύο φορές Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Στο σημερινό αφιέρωμα με αφορμή την επέτειο θανάτου του στις 23 Απριλίου 1998, γίνετε αναφορά στην σχέση του με τον Ανδρέα Παπανδρέου έναν ακόμη πολιτικό που απετέλεσε κι αυτός πυλώνας της Δημοκρατίας μετά την Μεταπολίτευση και κυρίως την άρνηση του Α. Παπανδρέου και του κόμματος του ΠΑΣΟΚ για την επανεκλογή του Κ.Καραμανλή για δεύτερη θητεία στην Προεδρία της Δημοκρατίας το 1985.
Έχει γραφεί ότι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα πλευρά της προσωπικότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν οι σχέσεις του με τους αντιπάλους του. Η σχέση του με τον Ανδρέα Παπανδρέου κράτησε σχεδόν τέσσερις δεκαετίες και – με πολλές διακυμάνσεις – υπήρξε σχέση ανάμεσα σε δυο ανθρώπους με εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα και δυο πολιτικούς με ριζικά αντίθετες θεωρίες και μεθόδους
Το ενδιαφέρον σε αυτή την σχέση ήταν ότι παρά τις διαφορές τους οι δυο άνδρες λειτούργησαν συμπληρωματικά στη θεμελίωση της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνήθιζε να λέει συχνά στον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου: «Εγώ είμαι υπεύθυνος για σένα». Εννοούσε ότι χάρη σε αυτόν, στην αρχή της δεκαετίας του 1960, ο οικονομολόγος από το Χάρβαρντ, γιος του βασικότερου πολιτικού αντιπάλου του εκείνη την εποχή, βρήκε μια θέση αντίστοιχη του κύρους του – σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος και διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών, γνωστότερου ως ΚΕΠΕ (Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών)- που του επέτρεψε να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Με την είσοδο του Ανδρέα Παπανδρέου στην πολιτική το 1964, οι διαθέσεις του απέναντι στον «αρχηγό της Δεξιάς» θα αλλάξουν. Αλλά ο Καραμανλής θα εγκατασταθεί στο Παρίσι .Οι δυο πολιτικοί θα συναντηθούν στην πρώτη μεταδικτατορική Βουλή. Ο Καραμανλής είναι πανίσχυρος με 54% και 220 βουλευτές, ενώ ο Ανδρέας Παπανδρέου με το 13,3% του ΠΑΣΟΚ έχει μόλις δεκατρείς.
Σε εκείνη τη Βουλή ίσως μία από τις πιο σοβαρές αναμετρήσεις μεταξύ τους έγινε τον Δεκέμβριο του 1974, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διακήρυξε ότι «η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν» και ο Ανδρέας Παπανδρέου τού απάντησε: «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες».
Οι σχέσεις των δυο ανδρών άλλαξαν πλαίσιο και επίπεδο μετά το 1977. Τα νέα εκλογικά δεδομένα έφεραν τον Ανδρέα Παπανδρέου στη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τον Καραμανλή σε αγωνιώδη αναμονή για την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ και τη μεταπήδηση του ιδίου στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Για το δεύτερο οι αντιδράσεις από την πλευρά Παπανδρέου δεν ήταν ιδιαίτερα σκληρές – μάλλον προτιμούσε να μην τον έχει αντίπαλο στην κάλπη του 1981.
Για την ΕΟΚ όμως η αντιπαράθεσή τους είχε ιστορικό, αλλά και καταλυτικό χαρακτήρα. Ο Καραμανλής ήταν αποφασισμένος να θωρακίσει τη χώρα με την ευρωπαϊκή ταυτότητα που της έδινε η προσχώρηση στην ΕΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν αντίθετος. Μόνο όταν μπήκε στην τελική ευθεία για την πρωθυπουργία έριξε τους τόνους, για να αλλάξει πλήρως κατεύθυνση όταν πήρε την εξουσία το 1981.
Μετά την κυβερνητική αλλαγή ο Καραμανλής αποσαφήνισε ότι δεν επρόκειτο να δεχθεί ούτε δημοψήφισμα για την ΕΟΚ ούτε οτιδήποτε θα άλλαζε τον γενικό προσανατολισμό της χώρας. Και ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Καραμανλής τον «επιτηρούσε» για να μη διαταραχθεί το δόγμα τού «ανήκομεν εις την Δύσιν» από την κυβέρνηση της Αλλαγής. Εκείνη την περίοδο η σχέση τους υπήρξε άνιση κατά κάποιον τρόπο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου τον αντιμετώπιζε με σεβασμό και τον συμβουλευόταν – ακόμη και όταν ο Καραμανλής τού έδειχνε τις επιφυλάξεις του.
Έκτοτε δημιουργήθηκε η αίσθηση του «ιστορικού συμβιβασμού» και της «αρμονικής συγκατοίκησης». Ο Κ. Καραμανλής δεν άσκησε ποτέ τις υπερεξουσίες που του έδινε τότε το Σύνταγμα του 1975 και ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν τον προκάλεσε ποτέ θίγοντας τα ιερά και τα όσια της πολιτικής του – αλλά και με την άρνησή του για κυβερνητική συνεργασία με το ΚΚΕ.
Η επιλογή Σαρτζετάκη από Ανδρέα Παπανδρέου για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον Μάρτιο του 1985…
Οι καλές σχέσεις επιβεβαιώθηκαν και όταν πλησίαζε η ώρα της ανανέωσης της θητείας του Κ. Καραμανλή. Η μόνιμη απάντηση του Ανδρέα Παπανδρέου, όταν του ετίθετο το ζήτημα, ήταν: «Βλέπετε κανέναν καλύτερο;». Στις 28 Φεβρουαρίου 1985 συναντήθηκαν για τελευταία φορά και, σύμφωνα με τις διηγήσεις του Καραμανλή, ο Ανδρέας Παπανδρέου τού ανακοίνωσε ότι «το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ έχει πάρει ήδη απόφαση να τον προτείνει για δεύτερη θητεία».
Ενδεχομένως το πίστευε. Αλλά…
…Υπό το βάρος των εσωκομματικών πιέσεων, στις οποίες πρωτοστατούσαν ο Μένιος Κουτσόγιωργας κι ένας εκδότης λαϊκής εφημερίδας με υψηλές (τότε) πωλήσεις, άλλαξε γνώμη. Τον Μάρτιο του 1985 ανακοίνωσε την τροποποίηση του Συντάγματος και ταυτόχρονα την υποστήριξή του στον αρεοπαγίτη Χρήστο Σαρτζετάκη, ανακριτή της υπόθεσης Λαμπράκη, με τον ιδιαίτερο συμβολισμό που είχε αυτό έναντι του Καραμανλή. Εκείνη τη στιγμή οι σχέσεις των δυο ανδρών διακόπηκαν και δεν επανήλθαν ποτέ.
Με μια λιτή δήλωση ο Κ. Καραμανλής υπενθύμισε τις υποσχέσεις που του είχε δώσει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ με δική του πρωτοβουλία και κατέληξε ότι «σε ό,τι με αφορά, το θέμα λύεται αυτομάτως», αρνούμενος να προταθεί μόνο από τη ΝΔ.
Παρ’ όλα αυτά, το καλοκαίρι του 1989, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έχασε την εξουσία και αντιμετώπισε το ενδεχόμενο δυσάρεστου πολιτικού τέλους, ο Καραμανλής παρενέβη εμμέσως, επιτρέποντας να του αποδοθεί η δήλωση ότι «έναν πρωθυπουργό δεν τον στέλνεις στη φυλακή, τον στέλνεις στο σπίτι του».
Το 1990 ο Καραμανλής επέστρεψε στο Προεδρικό Μέγαρο και πολύ σύντομα θα συναντούσε τον Ανδρέα Παπανδρέου ως πρωθυπουργό… Ο Α. Παπανδρέου έκτοτε είχε μόνο καλές κουβέντες στις συζητήσεις του για τον παλαιό αντίπαλό του.
Ο Α. Παπανδρέου έφυγε πρώτος το 1996. Και ο Κ. Καραμανλής τον αποχαιρέτησε με την δήλωση: «Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε μεγάλος πολιτικός ηγέτης. Τα ηγετικά του προσόντα δεν τα αρνούνται ούτε εκείνοι που αμφισβητούν το έργο του. Με τους αγώνες του έβαλε τη σφραγίδα της δυναμικής προσωπικότητάς του σε μια μακρά περίοδο της εθνικής μας ζωής».
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απεβίωσε 2 χρόνια μετά και στις 23 Απριλίου 1998 στην Αθήνα.
