Ο Νίκος Ζαχαριάδης (Αδριανούπολη, Οθωμανική Αυτοκρατορία, 27 Απριλίου 1903 – Σουργκούτ Χαντιμανσίας, Σοβιετική Ένωση, 1 Αυγούστου 1973) ήταν Έλληνας πολιτικός.
Υπήρξε ιστορικός ηγέτης του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, γενικός γραμματέας του ΚΚΕ (1931-1936, 1945-1956) (5ος και 7ος κατά σειρά) και μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Ήταν καθοδηγητής του ΚΚΕ κατά την περίοδο της κυριαρχίας του Ιωσήφ Στάλιν στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, αλλά λόγω των πολιτικών χειρισμών που ακολούθησε, αποτελεί μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Η βιογραφία του
Γεννήθηκε στις 27 Απριλίου του 1903 στην Αδριανούπολη της Ανατολικής Θράκης, γιος του Παναγιώτη Ζαχαριάδη με καταγωγή από Ρούμελη και της Ερατώς Πρωτόπαπα από τα Άδανα. Ο πατέρας του εργαζόταν υπάλληλος – πραγματογνώμων- στο γαλλικό Μονοπώλιο Καπνού (Ρεζί) στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, κι έτσι αναγκαζόταν να μετακομίζει σε πολλές πόλεις της Αυτοκρατορίας με την οικογένειά του.
Αρχικά Δημοτικό πήγε στα Σκόπια και το ολοκλήρωσε στο επτατάξιο της Νικομήδειας, ενώ αποφοίτησε από το Γυμνάσιο της Αδριανούπολης. Από τα 15 του χρόνια αναγκάστηκε να δουλέψει στη Ρεζί στη Νικομήδεια και το 1919 ξεκίνησε εργασία στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης αρχικά ως λιμενεργάτης φορτοεκφορτωτής και στη συνέχεια ως πλήρωμα σε ρυμουλκά. Εκεί ήρθε σε επαφή με τους αναρχοσυνδικαλιστικούς κύκλους της Πανεργατικής που ιδεολογικά επηρεαζόταν από την οργάνωση Industrial Workers of the World (IWW). Την περίοδο εκείνη, 1919 – 1921, έκανε ταξίδια στη μετεπαναστατική Ρωσία όπου και εντάχθηκε στη σοσιαλιστική Διεθνή Πανεργατική Ένωση, που αποτελείτο κυρίως από Έλληνες.
Το 1921, έγινε μέλος της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ ένα χρόνο μετά, το 1922, έγινε μέλος και του Κόμματος των Μπολσεβίκων. Το 1923 ευρισκόμενος και πάλι στη Ρωσία, σπούδασε στο νεοϊδρυθέν τότε «KUTV», το Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής· στα ρωσικά Коммунистический университет трудящихся Востока ή КУТВ).
Το 1924, κατά τους διωγμούς του ελληνικού στοιχείου στην Τουρκία, η οικογένεια Ζαχαριάδη εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, περίοδο που η χώρα βρισκόταν ήδη σε έντονη πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση. Ο Νίκος Ζαχαριάδης ήρθε μυστικά στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1924 από τη Σοβιετική Ένωση και ανέλαβε καθοδηγητική δουλειά στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) στην Αθήνα, όπου σύντομα έγινε γραμματέας της.
Τον Σεπτέμβριο του 1924 μετέβη στη Θεσσαλονίκη για την εκεί οργάνωση. Στη δικτατορία του Παγκάλου παρέμεινε στη Θεσσαλονίκη συμμετέχοντας στην εκεί κομματική οργάνωση, ενώ για ένα διάστημα ήταν γραμματέας και της Περιφερειακής οργάνωσης Θεσσαλίας στον Βόλο.
Τον Μάιο του 1926 με εντολή της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ ανέλαβε γραμματέας της κομματικής οργάνωσης του Πειραιά και τον επόμενο χρόνο στη κομματική οργάνωση Βόλου. Σε όλο αυτό το διάστημα (1924 – 1929) ο Νίκος Ζαχαριάδης συνελήφθη πέντε φορές δραπετεύοντας ισάριθμες. Το 1929 μάλιστα δραπέτευσε με τη βοήθεια του Θανάση Κλάρα (μετέπειτα Άρη Βελουχιώτη), όντας προφυλακισμένος ως ύποπτος για τη δολοφονία του αρχειομαρξιστή Ηλία Γεωργοπαπαδάκου. Ο Γεωργοπαπαδάκος σκοτώθηκε σε συμπλοκή έξω από τα γραφεία του Ριζοσπάστη τον Δεκέμβριο του 1927 και καταδικάστηκαν για το θάνατό του τα μέλη του ΚΚΕ Δημήτρης Σακαρέλος, Δ. Φαρδής και Τζ. Φλαράκος. Όταν η κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου έθεσε σε ισχύ τον ιδιώνυμο νόμο (N. 4229), το 1929, ο Ν. Ζαχαριάδης ήταν ο πλέον καταζητούμενος Έλληνας κομμουνιστής.
Έτσι το 1929, η ηγεσία του ΚΚΕ αποφάσισε να στείλει τον Ζαχαριάδη στη Σοβιετική Ένωση, αφενός για να χαθούν τα ίχνη του και αφετέρου για σπουδές στην Ανώτατη Κομματική Σχολή της Μόσχας.
Βλέποντας την κατάσταση με την εσωκομματική κρίση στο ΚΚΕ και την «φραξιονιστική πάλη χωρίς αρχές» να μην καταλαγιάζει, η Κομμουνιστική Διεθνής αποφασίζει να επέμβει. Τον Νοέμβριο του 1931 απευθύνει έκκληση «προς τα μέλη του ΚΚΕ» με την οποία αναλύει τις αιτίες της εσωκομματικής κρίσης και υποβάλλει σε αυστηρή κριτική και τις δυο φραξιονιστικές ομάδες και καλεί τα μέλη να «ξεκόψουν αποφασιστικά απ’αυτές και να αποκαταστήσουν αμέσως την ενότητα.
Με πρότασή της, ορίζεται νέο Πολιτικό Γραφείο κυρίως από τα νεαρά στελέχη τους Νίκο Ζαχαριάδη, Γιάννη Ιωαννίδη, Στέλιο Σκλάβαινα, Γιάννη Μιχαηλίδη, Βασίλη Νεφελούδη, Γιώργο Κωνσταντίνιδη και Λεωνίδα Στρίγκο. Ο Κωνσταντινίδης, ο Ζαχαριάδης και ο Μιχαηλίδης ορίζονται ως η τριμελής καθοδήγηση του κόμματος εκείνη την περίοδο.
Ο Ζαχαριάδης όμως θα υπερσκελίσει σύντομα τα άλλα δύο μέλη της τριμελούς καθοδήγησης και θα γίνει ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης του ΚΚΕ. Ο μεν Γιάννης Μιχαηλίδης θα υποταχθεί στον Ζαχαριάδη, ο δε Γιώργος Κωνσταντινίδης (ή Ασημίδης) θα αντιπαρατεθεί μαζί του και θα διαγραφεί από το κόμμα το 1934 για τη λεγόμενη «οπορτουνιστική θέση Ασημίδη».
Τον Ιανουάριο του 1934, κατά την 6η Ολομέλεια του Κόμματος εξελέγη Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ (αρχηγός), ενώ η θέση του Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής υποβαθμίστηκε και την ανέλαβε ο Βασίλης Νεφελούδης. Έτσι η νέα ηγεσία υπό τον Ζαχαριάδη κατάφερε να επιβληθεί χωρίς ιδιαίτερες αμφισβητήσεις χάρη στη στήριξη της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Επίσης, ξεκίνησε και μια προσπάθεια προσωπολατρίας του Ζαχαριάδη, απαρχή της οποίας θεωρείται το άρθρο που έγραψε στον Ριζοσπάστη στις 5 Γενάρη του 1933 το μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ Στέλιος Σκλάβαινας με τίτλο «Αυτός μας οδηγεί».
Υπό την καθοδήγησή του, το ΚΚΕ θα γνωρίσει σημαντικότατη ανάπτυξη των δυνάμεών του. Στις εκλογές του 1932 μέσα από το σχήμα Ενιαίο Μέτωπο Εργατών Αγροτών παίρνει πάνω από 58.000 ψήφους και εκλέγει 10 βουλευτές, το 1933 ως ΚΚΕ 52.958 ψήφους και ποσοστό 4,64% όμως εξαιτίας του εκλογικού συστήματος δεν εκλέγει βουλευτές, το 1935 και ενώ το κόμμα των Φιλελευθέρων δεν συμμετέχει καταγράφει σχεδόν 10% και 98.000 ψήφους και προσεγγίζει την Ένωση Βασιλοφρόνων του Μεταξά που έρχεται δεύτερη όμως και πάλι εξαιτίας του καλπονοθευτικού νόμου, δεν εκλέγει βουλευτή, ενώ το 1936 με το σχήμα «Παλλαϊκό Μέτωπο» παίρνει ποσοστό 5,76%, έχει 73.000 ψήφους και εκλέγει 15 βουλευτές.
Και ενώ το ΚΚΕ μοιάζει να ορθοποδεί και να κατακτά όλο και περισσότερη αναγνώριση στις λαϊκές μάζες, η 4η Αυγούστου και η δικτατορία Μεταξά, έρχεται να του δώσει ένα ακόμα, σχεδόν συντριπτικό χτύπημα. Ο Ζαχαριάδης πιάνεται τον Σεπτέμβριο του 1936, μόλις 1,5 μήνα μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας και θα ελευθερωθεί 9 χρόνια αργότερα, από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου (1945).
Καταδικάζεται με το Ιδιώνυμο σε φυλάκιση 4,5 ετών και εκτόπιση 2 ετών και μεταφέρεται στις φυλακές της Κέρκυρας, ενώ δικάζεται και από το Κακουργιοδικείο Πειραιά για την υπόθεση της δολοφονίας του Αρχειομαρξιστή που εκκρεμούσε σε άλλα 9 χρόνια. Την καθοδήγηση του ΚΚΕ, αναλαμβάνει προσωρινά τριμελής γραμματεία των ασύλληπτων μελών Σκλάβαινα – Νεφελούδη – Παρτσαλίδη, η οποία όμως συλλαμβάνεται κι αυτή το 1938.
Προς το τέλος του 1939 τα μόνα ασύλληπτα μέλη της ΚΕ είναι οι Παπαγιάννης και Μάθεσης, ενώ για τον δεύτερο υπήρχαν σοβαρές υποψίες πως είναι χαφιές της Ασφάλειας. Έτσι ο Παπαγιάννης, με την προσθήκη των στελεχών Κανάκη, Κτιστάκη, Βιτσαρά συγκροτούν την λεγόμενη «Παλιά Κεντρική Επιτροπή» υπό την καθοδήγηση του έγκλειστου λόγω φυματίωσης Νίκου Πλουμπίδη στο Σανατόριο Σωτηρία. Σαν να μην έφταναν οι συλλήψεις, ο διαβόητος υφυπουργός Δημόσιας Τάξης, Κωνσταντίνος Μανιαδάκης, παίρνει ένα ακόμα μέτρο. Κατά τη διάρκεια των συλλήψεων και των βασανιστηρίων των κομμουνιστών, «πείθει» αρκετά από τα στελέχη του ΚΚΕ να συνεργαστούν μαζί του.
Έτσι φτιάχνει ένα ακόμα καθοδηγητικό κέντρο, το οποίο θα εκδώσει ακόμα και δεύτερο Ριζοσπάστη, η ομάδα αυτή με πυρήνα τους άλλοτε βουλευτές του ΚΚΕ, Μανώλη Μανωλέα και Μιχάλη Τύριμο (τους οποίους θα «ξεπληρώσει η Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών, τις ημέρες της απελευθέρωσης, εκτελώντας τους), αλλά και τον Τηλέμαχο Μύτλα, θα δημιουργήσει την «Προσωρινή Διοίκηση» η οποία θα μάχεται αλληλοκατηγορούμενη με την «Παλιά Κεντρική Επιτροπή» αποτελούμενη από στελέχη που είχαν εκλεγεί από το 6ο Συνέδριο του 1935.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης έχει εν τω μεταξύ μεταφερθεί από την Κέρκυρα στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών, καθώς το καθεστώς φοβόταν τη δραπέτευσή του. Με την κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία, στέλνει την επιστολή του προς τον λαό με την οποία καλούσε «Ο Λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο απελευθερωτικό ενάντια στο Φασισμό του Μουσολίνι […] Στον πόλεμο αυτό, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη. […] Όλοι στον αγώνα, ο καθένας στη θέση του και η νίκη θάναι νίκη της Ελλάδας και του λαού της.»
Με την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων, η ελληνική κυβέρνηση θα τους τον παραδώσει. Η κατάσταση με την ΠΚΕ και την ΠΔ, έχει αρχίσει να ξεκαθαρίζει από το 1941, καθώς ο Ριζοσπάστης που εκδίδει ο Μανιαδάκης, έχει πάρει θέση υπέρ του Μεταξά και χρησιμοποιεί εθνικιστικό λόγο.
Λύση στο αδιέξοδο των δυο καθοδηγητικών κέντρων έρχεται να δώσει η «Νέα Κεντρική Επιτροπή» τον Ιούλιο του 1941, από παλιά αναπληρωματικά και τακτικά μέλη της ΚΕ που είχε εκλεγεί από το συνέδριο του 1935. Εκεί σταδιακά θα υποταχθούν όλα τα «καθαρά στοιχεία» απομονώνοντας τους ανθρώπους του Μανιαδάκη. Ο Ζαχαριάδης, που βρίσκεται στο Νταχάου, εκτελεί χρέη μεταφραστή, καθώς γνώριζε Γερμανικά, με αποτέλεσμα να δίνει πληροφορίες και συμβουλές στους υπόλοιπους κρατούμενους. Την Πρωτομαγιά του 1945, επιστρέφει στην Αθήνα. Αναλαμβάνει και πάλι τη θέση του γενικού γραμματέα, καθώς είναι ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης του κόμματος.
Ο Ζαχαριάδης προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει μια νέα σύγκρουση, αυτή την φορά με τους Άγγλους ή και εμφύλια, δείχνοντας διάθεση για συμβιβασμό, παρά το γεγονός πως το ΚΚΕ είναι μετά το έπος της ΕΑΜικής αντίστασης κραταιά και μοναδική πολιτική δύναμη στην Ελλάδα. Το ΚΚΕ αποκηρύσσει τον Άρη Βελουχιώτη, που αμφισβητεί τη συμφωνία της Βάρκιζας, δηλώνει ότι η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να τηρεί ίσες αποστάσεις από Μεγάλη Βρετανία και Σοβιετική Ένωση, κάνει προτάσεις για Δημοκρατικό Μέτωπο στα κόμματα του κέντρου. Έχουν προηγηθεί η συμφωνία της Βάρκιζας, η μη τήρησή της από την πλευρά της κυβέρνησης και η Λευκή Τρομοκρατία, οι διώξεις εις βάρος των κομμουνιστών που οδήγησαν στις μάχες του Δεκέμβρη.
Το ΚΚΕ και πολλά μικρότερα δημοκρατικά κόμματα, αποφασίζουν να μην πάρουν μέρος στις εκλογές του 1946, των οποίων οι εκλογικοί κατάλογοι ήταν τόσο νόθοι που ακόμα και ο πρωθυπουργός Σοφούλης, ζήτησε την αναβολή τους από τους… Άγγλους, όμως οι τελευταίοι δεν δέχτηκαν. Το αποτέλεσμα ήταν μια μεγάλη όσο και άνευ αντικρίσματος νίκη του ΕΑΜικού συνασπισμού που απήχε, όπως απήχε και περισσότερο από το μισό εκλογικό σώμα. Το ποσοστό της αποχής ήταν μάλιστα πολύ μεγαλύτερο από 50% καθώς πολλοί ήταν οι αριστεροί ψηφοφόροι που υπό τον φόβο της κρατικής τρομοκρατίας, δεν πήγαν καν να γραφτούν στους καταλόγους.
Το προηγούμενο των εκλογών βράδυ, ομάδα ένοπλων καταδιωκόμενων, χτυπά το Αστυνομικό Τμήμα του Λιτόχωρου, γεγονός που θεωρείται η αρχή του Εμφυλίου Πολέμου. Στα χρόνια του Εμφυλίου, θα συμμετάσχει στην διεύθυνση του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού, εγκαταστημένος στον ορεινό όγκο της βόρειας Πίνδου. Ο αρχηγός του ΔΣΕ Μάρκος Βαφειάδης, θα απευθυνθεί με δυο επιστολές προς το ΚΚΣΕ, ενάντια στην πολιτική του ΚΚΕ.
Στις επιστολές του αυτές, ο Βαφειάδης μιλά για καθυστέρηση της έναρξης του ένοπλου αγώνα, χαρακτηρίζει λάθος την αποχή από τις εκλογές του 1946, όπως και τη συμμετοχή στο δημοψήφισμα λίγους μήνες αργότερα και σε χειρότερες συνθήκες, ενώ εκφράζει τη θέση του για διαμόρφωση στρατού με καθαρά παρτιζάνικη λογική. Παράλληλα χαρακτηρίζει τον Ζαχαριάδη «πράκτορα του εχθρού στις γραμμές του ΚΚΕ» κάτι που δεν σταμάτησε να πιστεύει μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο Βαφειάδης διαγράφεται στην 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τον Ιανουάριο του 1949, ενώ τα καθήκοντά του είχε ήδη αναλάβει από τον Νοέμβριο του 1948 ο ίδιος ο Ζαχαριάδης. Η ίδια Ολομέλεια αποφάσισε για πρώτη φορά την αλλαγή του χαρακτήρα της επανάστασης σε σοσιαλιστική και την πλήρη εθνική αποκατάσταση των Σλαβομακεδόνων. Παρά την αισιοδοξία για επικράτηση του ΔΣΕ που υπάρχει στην 5η Ολομέλεια, ο πόλεμος χάνεται και ο Ζαχαριάδης υποχωρεί μαζί με τους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού στις σοσιαλιστικές χώρες, με πρώτο σταθμό την Αλβανία.
Τα αίτια της ήττας θα ταλαιπωρήσουν για αρκετό καιρό το κόμμα. Οι επικρίσεις κατά του Ζαχαριάδη εντείνονται για την τακτική του κόμματος. Ο ίδιος δίνει βαρύνουσα σημασία στο «πισώπλατο μαχαίρωμα» του Τίτο, ο οποίος αν και στην αρχή ήταν θετικός για τον ένοπλο αγώνα στην Ελλάδα, στη συνέχεια και έπειτα από το ρήγμα στη σχέση του με τη Σοβιετική Ένωση, κλείνει τα σύνορα στους Έλληνες αντάρτες.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης καθαιρείται από την ηγεσία του ΚΚΕ, το 1956 στην 6η Πλατιά Ολομέλεια, ένα νόθο κομματικό σώμα, καθώς σ’ αυτό συμμετέχουν μέλη του ΚΚΕ, που έχουν διαγραφεί με προηγούμενες αποφάσεις. Η σύγκλισή του συγκεκριμένου σώματος, γίνεται έπειτα από παρέμβαση του ΚΚΣΕ και άλλων κομμουνιστικών κομμάτων και στον απόηχο του 20ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, μετά τον θάνατο του Στάλιν και με την ανάδειξη του Νικήτα Χρουστσόφ που προχωρά την πολιτική της «αποσταλινοποίησης».
Στην επόμενη, την 7η Πλατιά Ολομέλια, η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος διαγράφει τον Νίκο Ζαχαριάδη ως «αντικομματικό, φραξιονιστικό, αντιδιεθνιστικό και εχθρικό στοιχείο». Ο Ζαχαριάδης εξορίζεται αρχικά στο Μποροβίτσι της ΕΣΣΔ, όπου εργάζεται μέχρι το 1962 σε δασική επιχείρηση και έχοντας παράλληλα επαφές με διεγραμμένους από το ΚΚΕ, υποστηρικτές του. Ζητά από την Ελληνική Πρεσβεία, ακόμα και κατά τη διάρκεια της Χούντας, να επιστρέψει στην Ελλάδα και να δικαστεί αναλαμβάνοντας την πλήρη ευθύνη της πολιτικής του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια του ΕμφυλίΟι σοβιετικές αρχές, αποφασίζουν έτσι να τον μεταφέρουν στο Σοργκούτ της Σιβηρίας, όπου ζει με το ψευδώνυμο Νικολάι Νικολάγιεβιτς Νικολάγιεφ, υπό 24ωρη επιτήρηση. Κατά τη διάρκεια της ζωής του εκεί, πραγματοποιεί συχνά απεργίες πείνας, ζητώντας την αποκατάσταση και την απελευθέρωσή του.Την 1η Αυγούστου του 1973, ο Ζαχαριάδης αυτοκτόνησε με απαγχονισμό στο σπίτι του στο Σοργκούτ, ενώ στην ΚΕ του ΚΚΕ ανακοινώθηκε από τις σοβιετικές αρχές πως πέθανε από καρδιολογικά αίτια. Μόλις το 1989 έγινε γνωστή η αλήθεια για τον θάνατό του στην Ελλάδα. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Ελλάδα και τάφηκε στο 1ο νεκροταφείο με πρωτοβουλία της οικογένειάς του και της ΚΕ του ΚΚΕ, 16 ολόκληρα χρόνια μετά τον θάνατό του, το 1989.Είχαν περάσει πλέον 38, όταν η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, το 2011 που συνήλθε με θέμα την ιστορία του κόμματος για την περίοδο 1949-1968, αποφάσισε την αποκατάστασή του, πολιτική και κομματική. Η παρουσίαση της απόφασης έγινε την Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2011 στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Η συγκεκριμένη απόφαση, αναιρεί την διαγραφή του 1956.
To άρθρο αυτό αποτελεί αφιέρωμα στη ζωή και στη δράση των ΓΓ του ΚΚΕ και φόρο τιμής στα 100 χρόνια του ΚΚΕ. Διαβάστε επίσης τη ζωή των υπολοίπων ΓΓ:
- Οι ΓΓ του ΣΕΚΕ (1918-1924)
- Παντελής Πουλιόπουλος (1924-1925)
- Λευτέρης Σταυρίδης (1925-1926)
- Παστιάς Γιατσόπουλος (1926-1927)
- Ανδρόνικος Χαϊτάς (1927-1931)
- Ανδρέας Τσίπας (1941)
- Γιώργης Σιάντος (1942-1945)
- Απόστολος Γκρόζος (1956)
- Κώστας Κολιγιάννης (1956-1972)
- Χαρίλαος Φλωράκης (1972-1989)
- Γρηγόρης Φαράκος (1989-1991)
- Αλέκα Παπαρήγα (1991-2013)
- Δημήτρης Κουτσούμπας (2013-)
